ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΕΚΕΙ ΕΞΩ ΑΛΛΙΩΣ

ΛΥΚΑΣΤΡΟΣ :

ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΕΚΕΙ ΕΞΩ ΑΛΛΙΩΣ.(Μια πρώτη απόπειρα εκλαΐκευσης των σύγχρονων τάσεων στην "γεωπολιτική των συστημάτων")

Το 2022, βλέπουμε ότι η ασφάλεια και οι γεωπολιτικές εξισώσεις αλλάζουν γρήγορα και οι αναλυτές αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον εντοπισμό και την εξήγηση των αναδυόμενων τάσεων. Καθώς οι παλιές γεωπολιτικές ορολογίες δίνουν τη θέση τους σε νέες, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν την ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουν τις θέσεις τους στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής.

Επαναπροσδιορισμός της περιφερειακής συνεργασίας.

 

Το μεταβαλλόμενο παγκόσμιο σύστημα έχει τονίσει την αναποτελεσματικότητα των περιφερειακών οργανώσεων τον τελευταίο καιρό. Οι πρώην μηχανισμοί περιφερειακής και ηπειρωτικής συνεργασίας που διαμορφώθηκαν σύμφωνα με τη λογική της «Νέας Παγκόσμιας Τάξης», ιδίως από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, δεν μπορούν πλέον να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ασφαλείας της «Νέας Διεθνούς Τάξης». 

 

Οι περιφερειακοί οργανισμοί όπως ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας (ECO), η ΕΕ, ή ο Σύνδεσμος Περιφερειακής Συνεργασίας της Νότιας Ασίας (SAARC) ή εξωπεριφερειακές οργανώσεις όπως ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), το ΝΑΤΟ ή το AUKUS, και άλλα πλαίσια συνεργασίας που καθορίστηκαν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, χρειάζονται μια βαθιά επανεξέτασή των στόχων τους για να μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν κάπως πετυχημένα και αποδοτικά μέσα σε ένα τελείως καινούργιο περιβάλλον "μετα-παγκοσμιοποίησης", με κυρίαρχα τα εξής χαρακτηριστικά και νέες αντιφάσεις ή αντιθέσεις:

 

Τις περισσότερες από μία οικονομικές ζώνες με τελείως ασύμβατα μεταξύ τους (και ενδεχομένως και ασύνδετα) νομισματικά συστήματα παραγωγής του αντίστοιχου κυρίαρχου διεθνούς αποθετικού νομίσματος διεθνών συναλλαγών μεταξύ των κρατών 

 

Σαν συνεπακόλουθο, τον διχασμό των συστημάτων logistics και παραγωγής, που πρέπει να επανασχεδιαστούν από την αρχή στην βάση της έννοιας "κάνουμε δουλειές μόνο με φιλικά κράτη"

 

Τις διαφορετικές στρατηγικές ενεργειακής μετάβασης προς την επόμενη μορφή ενέργειας, το υδρογόνο, που φαίνεται ότι θα κυριαρχήσει μετά το 2050 και στην "εργαλειοποίηση" ως όπλων επιρροής των δικτύων μεταφοράς ενέργειας

 

Στον έντονο ανταγωνισμό ανάμεσα σε αυτές τις οικονομικές ζώνες για την εξασφάλιση επάρκειας στρατηγικών πρώτων υλών. Είτε για την υποστήριξη της ενεργειακής και παραγωγικής ασφαλείας κάθε ζώνης είτε ως μοχλό πίεσης στον αντίπαλο.

 

Την τάση αθέτησης πληρωμής χρεών από κάποιο κράτος ως δέλεαρ συμμετοχής του στο αντίπαλο στρατόπεδο. Ως εκ τούτου, σε έναν πόλεμο κυρώσεων και αντικυρώσεων με εκατέρωθεν κατασχέσεις φορτίων του αντιπάλου (η πρώτη δοκιμή έγινε με πρωταγωνιστές την Ελλάδα και το Ιράν ως μία πιλοτική αψιμαχία).

 

Την διεξαγωγή τοπικών συγκρούσεων για την οριοθέτηση των οικονομικών ζωνών ή των οδών μεταφοράς ενέργειας και εμπορευμάτων.

 

Την ανάδειξη ως κυρίας ιδεολογικής σύγκρουσης το δίπολο "σύγκρουση πολιτισμών" εναντίον "διαπολιτισμικής συνεργασίας" ανάλογα με τα επί μέρους συμφέροντα που βρίσκονται κάθε φορά ως επίδικα. Την ίδια τυχοδιωκτική "ευελιξεία" ακολουθούν και όσα αφορούν τα "ατομικά δικαιώματα" ως μοχλός επιβολής της βούλησης των συμφερόντων του άλφα αρσενικού της αγέλης κάθε ζώνης.

 

Τον μεγάλο κίνδυνο τραπεζικών καταρρεύσεων εντός μίας ζώνης είτε ηθελημένα είτε τυχαία. Κανείς όμως δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι σε μία τέτοια περίπτωση, δεν θα παρασυρθεί σαν ντόμινο η κατάρρευση και στην αντίπαλη ζώνη. Τέλεια απομόνωση μίας ζώνης από την άλλη είναι αδύνατη, λόγω του ετερογενούς μίξης χωρών που έχουν λόγους να συμμετέχουν σε δυο ζώνες.

 

Η όλο και μεγαλύτερη σημασία του διαδικτύου ως οικονομικός χώρος, που όλα τα πιο πάνω δεν τα καταλαβαίνει και τα αγνοεί διασυνδέοντας υπερτοπικά κοινότητες ανθρώπων "από τα κάτω".

 

Συνεπώς, και μέσα στην ευδιάκριτη πλέον στον ορίζοντα νέα παγκόσμια οικονομική κρίση, θα αναπτυχθούν έντονα φαινόμενα κρατικών ή ιδιωτικών φορέων που θα κινδυνεύουν με πλήρη οικονομική και κοινωνική κατάρρευση λόγω ακριβώς και της κρίσης που δημιουργείται κάθε φορά όταν οι ισορροπίες που διαμορφώνουν κάθε σύστημα αλλαζουν.Τοτε παύουν να ισχύουν οι γραμμικές σχέσεις ισορροπιών ανάμεσα σε δυο ή τρείς (κατά το διπλωματικό μοντέλο του Κίσσινγκερ) χώρες και κυριαρχούν άλλα... μαθηματικά. Αυτά που ο πολύς κόσμος τα κατανοεί ως "χάος" και πέταγμα της πεταλούδας και τα φοβάται επειδή πάντα καταλήγουν σε νέες ισορροπίες τελείως διαφορετικών απρόβλεπτων συστημάτων. Εξ ορισμού και ως θέμα αρχών, πρέπει να έχουμε ως πατριωτικό μας καθήκον να αποκλείονται εκείνα που οδηγούν στον φασισμό και τα παρακλάδια του.

 

Έτσι, η κοινή λογική λέει ότι πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τις υπάρχουσες συνθήκες, να κατανοήσουμε με ακρίβεια τις ανάγκες των χωρών, να καθορίσουμε νέα κοινά συμφέροντα και να δημιουργήσουμε νέους περιφερειακούς και ηπειρωτικούς θεσμούς ασφαλείας.

 

Σύμφωνα με τις θεωρίες που αντιτίθενται στα δόγματα του "νέου τοπικισμού (localism)", (που προκαλούν ή προκρίνουν ακραία συντηρητικά καθεστώτα), μια περιοχή είναι αυτό που αντιλαμβανόμαστε ότι είναι, όχι απαραίτητα αυτό που ορίζεται στον χάρτη, όπως περιγράφηκε προηγουμένως από τις κλασικές θεωρίες του "περιφερειακισμoύ (regionalism)". Οι νέες περιφέρειες/ζώνες έχουν πει ότι στηρίζονται σε δύο βασικά χαρακτηριστικά: 

 

Θεματικό άνοιγμα και

Γεωγραφική Ευελιξία

 

Επομένως, στις σύγχρονες θεωρίες του περιφερειακισμού, οι χώρες μπορούν να δημιουργήσουν μια νέα περιοχή (φυσική ή εικονική) και να την επεκτείνουν ή να την ενισχύσουν σύμφωνα με τα κοινά συμφέροντα που ορίζουν με άλλες χώρες. Ταυτόχρονα, όπως πιστεύουν οι κονστρουκτιβιστές, τα κοινά συμφέροντα ορίζονται με βάση κοινές ταυτότητες. 

 

Εξετάζοντας όμως τα στοιχεία διαμόρφωσης ταυτότητας, συνειδητοποιούμε ότι ο πολιτισμός και τα συστατικά του στοιχεία είναι οι κύριοι μοχλοί για τη διαμόρφωση των ταυτοτήτων. Επομένως, νέα μοντέλα των ζωνών θα τείνουν σε συνεργασίας που επικεντρώνονται σε κοινά πολιτισμικά πρότυπα και αξίες ως συγκολλητικές τους ουσίες εννοιολογικά και συμφέροντολογικά.

 

Σε αντίθεση με τον κλασικό περιφερειακισμό, ο οποίος υπαγόρευε την περιφερειακή συνεργασία με τρόπο «από πάνω προς τα κάτω», όταν οποιαδήποτε συνεργασία απαιτούσε συμφωνία μεταξύ των ανώτατων πολιτικών αρχών των χωρών, τα νέα μοντέλα περιφερειοκρατίας ευνοούν τα πρότυπα «από κάτω προς τα πάνω». Έτσι, η συνεργασία στα κατώτερα επίπεδα της δομής εξουσίας, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας μεταξύ πολιτικών θεσμών (όπως άτομα, ενώσεις και επιστημονικά και πολιτιστικά κέντρα), έχει αποκτήσει νέα βαρύνουσα σημασία.

 

Η δημιουργία περιφερειακής συνεργασίας με τη μορφή ευρειών σχέσεων από κάτω προς τα πάνω μπορεί σταδιακά να συμβάλει στην αύξηση της γνώσης και της δέσμευσης μεταξύ των κοινοτήτων. Μπορεί αρχικά να θέσει τις βάσεις για το σχηματισμό μιας «περιφερειακής κοινωνίας» που θα βασίζεται στους δεσμούς των πολιτών στον επιστημονικό, πολιτιστικό και κοινωνικό τομέα και να οδηγήσει σε οικονομική, πολιτική και συνεργασία στον τομέα της γεωστρατηγικής και της διπλωματίας.

Έντονα αυτό το νέο μοντέλο εμφανίζεται στο ίντερνετ και τα ψηφιακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

 

Γιατί τα λέω όλα αυτά;;

 

Για να "ξεσκονίσω" κάπως τις αντιλήψεις που έχουμε επί του πώς διαμορφώνονται σήμερα οι δυναμικές που καθορίζουν τις σχέσεις κρατών εκεί έξω:

 

Εραστής του new localism εμφανίζεται η ΗΠΑ (μετά τον Τραμπ και με συνεχιστή τον Μπάιντεν), που πλέον εγκαταλείπει και όλη την παραφιλολογία περί "ανθρωπίνων δικαιωμάτων" ως μηχανισμό επιβολής, προσπαθώντας να επιβιώσει ως σύστημα.

 

Σε αυτό το μοτίβο κινείται και η πολιτική Πούτιν. Οι στόχοι των εκατέρωθεν ελίτ αλλάζουν μόνο.

 

Η Κίνα πρωταγωνιστεί στην διαμόρφωση του μοντέλου του new-regionalism στηριγμένη στην τεράστια οικονομική ισχύ του One Belt Road δρόμου του Μεταξιού της, που θέλει να παίξει τον ρόλο της ραχοκοκαλιάς της νέας παγκοσμιοποίησης που πρυτανεύει. Χαρακτηριστικό της στοιχείο μέχρι τώρα: η προσπάθεια νεκρανάστασης του νεοφιλελευθερισμού αλά Πεκινουα.

 

Η Ινδία ( Ένα παράδειγμα εφαρμογής του "τρίτου δρόμου" στις σχέσεις Ιραν-Ινδιας με επίκεντρο το Αφγανιστάν ΕΔΩ), οι χώρες της Λατινικής Αμερικής (λόγω της παράδοσης των κινημάτων του "κοινωτισμου" εκεί) και...το Ιντερνετ, εκφράζουν σήμερα την νέα τάση ως το τρίτο μοντέλο.

 

Πρέπει να υπάρξει ένα σχέδιο με σχεδιασμό ενός "Δικτύου" διασύνδεσης των πολιτισμών σαν  ραχοκοκαλιά διασύνδεσης των έτσι διαμορφωμένων από τα κάτω διακρατικών σχέσεων, με ένταση της Πολιτιστικής Διπλωματίας (ούτως ή άλλως στην οικονομική είμαστε ανύπαρκτοι και στην γενική δέσμιοι της γεωγραφίας και του ατομιστικού επαρχιωτισμού μας εκ γενετής.

 

Ισχυρίζομαι ότι έτσι και μόνο έτσι, δηλαδή βλέποντας το είναι και το γίγνεσθαι εκεί έξω με ένα σύγχρονο μάτι, από τα κάτω προς τα πάνω, ίσως να μπορέσουμε να επιβιώσουμε και ως κράτος εντός των κρίσεων που έρχονται και του νέου κόσμου που θα αναδειχθεί μετά, χωρίς φόβο.

Διαφορετικά ας το κλείσουμε από τώρα και ας το γυρίσουμε στο μπίζνες-politics αλά θεία οικογένεια στην θέση της εξωτερικης πολιτικής και όποιος επιζήσει επέζησε.

 

Την καλημέρα μου.