ΤΡΙΑ ΒΕΤΟ ΚΑΙ ΜΙΑ ΚΗΔΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ ΤΩΝ ΒRICS+

ΛΥΚΑΣΤΡΟΣ :

ΤΡΙΑ ΒΕΤΟ ΚΑΙ ΜΙΑ ΚΗΔΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ ΤΩΝ ΒRICS+ (Η τι παίζεται πίσω από τα βέτο ένταξης των Βενεζουέλα, Νικαράγουα και Τουρκίας από τις χώρες IBIS)

 

Από τότε που η Βραζιλία συνίδρυσε τους BRICS το 2009, Βραζιλιάνοι αναλυτές και πολιτικοί έχουν συμφωνήσει σε μεγάλο βαθμό ότι η ένταξη απέφερε απτά οφέλη στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των στενότερων εμπορικών δεσμών με την Κίνα. 

 

Η ένταξη στις BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) βοήθησε να εδραιωθεί η θέση της Βραζιλίας ως αναδυόμενης δύναμης, μια αφήγηση που κράτησε εξαιρετικά καλά παρά την οικονομική στασιμότητα την τελευταία δεκαετία όπου κυριαρχούσαν οι πολιτικές του Μπολονσάρο στην χώρα. Εξασφάλισε επίσης στους Βραζιλιάνους ηγέτες τακτική επαφή με την πολιτική ηγεσία και τη γραφειοκρατία της Κίνας, η οποία έγινε ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος της χώρας το 2009.

 

Οι αμέτρητες συναντήσεις εντός των BRICS σε τομείς που κυμαίνονται από την άμυνα, τα χρηματοπιστωτικά και την υγεία μέχρι την εκπαίδευση και το περιβάλλον βοήθησαν τη γραφειοκρατία της Βραζιλίας, που μέχρι πρόσφατα αγνοούσε σε μεγάλο βαθμό την Κίνα, να προσαρμοστεί σε έναν λιγότερο δυτικοκεντρικό κόσμο. Ίσως το πιο σημαντικό, ωστόσο - και συχνά παραβλέπεται από τους δυτικούς αναλυτές - είναι ότι η Βραζιλία βρήκε κοινή αιτία με άλλα μέλη των BRICS στην προσπάθειά τους να διαμορφώσουν ενεργά τη μετάβαση προς την πολυπολικότητα, την οποία θεωρούν όχι μόνο ως αναπόφευκτη αλλά και επιθυμητή και μια εξέλιξη που θα βοηθήσει στον περιορισμό της μονοπωλιακής επίδρασης της Ουάσιγκτον στην περιοχή της Νότιας Αμερικής μέσω ενός βαρέως ιστορικού στήριξης δικτατορίσκων στις προηγούμενες 4 δεκαετίες, που μετέτρεψαν όλη την Νότιο Αμερική σε ένα μεγάλο χώρο πειραματισμό των συνταγών του νεοφιλελευθερισμού.

 

Εν τω μεταξύ, το κόστος της ένταξης στις BRICS θεωρήθηκε σε μεγάλο βαθμό αμελητέο, επομένως ούτε ο κεντροδεξιός πρόεδρος Μισέλ Τέμερ (2016-18) ούτε ο ακροδεξιός πρόεδρος Ζαΐρ Μπολσονάρο (2019-22) αμφισβήτησαν τη συμμετοχή της Βραζιλίας. Αντίθετα, μέχρι το τέλος της κυβέρνησής του, ο Μπολσονάρο ήταν παρίας στο μεγαλύτερο μέρος της Δύσης, αλλά χάρη στην ομάδα BRICS απέφυγε την πλήρη διπλωματική απομόνωση. Εξάλλου, μόνο κατά τη διάρκεια συναντήσεων με άλλους ηγέτες των BRICS ο πρώην δεξιός πρόεδρος θα μπορούσε να είναι σίγουρος ότι δεν θα αντιμετωπίσει άβολες ερωτήσεις σχετικά με τον χειρισμό του στην πανδημία, την αποψίλωση των δασών ή τους αβάσιμους ισχυρισμούς του για εκλογική νοθεία.

 

Η Βραζιλία χτυπά σε τοίχο BRICS

 

Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις στον όμιλο BRICS έχουν τη δυνατότητα να υπονομεύσουν αυτήν τη σχετικά ευρεία συναίνεση στη Βραζιλία σε σχέση με τα οφέλη της ιδιότητας μέλους. Μέχρι πέρυσι, η Βραζιλία, μαζί με την Ινδία, είχε αποτρέψει επιτυχώς την επέκταση του μπλοκ, την οποία προώθησε το Πεκίνο από το 2017. Τόσο η Μπραζίλια όσο και το Δελχί φοβούνταν απώλεια της αποκλειστικότητας του ομίλου και απώλεια της ικανότητας ελέγχου της δυναμικής εντός των BRICS, έχοντας εργαστεί για να αποτρέψουν από τις προσπάθειες της Κίνας και της Ρωσίας να συμπεριλάβουν ακραία αντιδυτική γλώσσα στις δηλώσεις της συνόδου κορυφής. Συμβολίζοντας την αυξανόμενη ρήξη μεταξύ ενός αντιδυτικού μπλοκ και ενός άλλου που επιλέγει την πολυδέσμευση (ή τη μη ευθυγράμμιση), η Ρωσία συχνά επιδιώκει να απεικονίσει τους BRICS ως αντίβαρο στην G7, ενώ ο Πρόεδρος Luiz Inácio Lula da Silva θέλει να επιμένει ότι οι BRICS «δεν είναι εναντίον κανενός».

 

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της περσινής συνόδου κορυφής στη Νότια Αφρική, η Κίνα τελείωσε την υπομονή της και, με τη ρωσική υποστήριξη, όχι μόνο ώθησε την επέκταση αλλά αγνόησε επίσης το αίτημα της Βραζιλίας να μην συμπεριλάβει ρητά αντιδυτικές χώρες όπως το Ιράν. Λόγω της απόφασης της Αργεντινής να απορρίψει την πρόσκληση για ένταξη στους BRICS, οι δημοκρατίες, που είχαν πλειοψηφία 3-2 εντός της ομάδας μέχρι πέρυσι, είναι πλέον μειοψηφία μετά την ένταξη του Ιράν, της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Αιθιοπίας. Η Σαουδική Αραβία, η οποία έχει επίσης προσκληθεί, δεν έχει ακόμη ανακοινώσει δημόσια εάν θα ενταχθεί και αναμένεται σε μεγάλο βαθμό να περιμένει μέχρι τις επερχόμενες εκλογές στις ΗΠΑ. Απόφαση που αναμένει και η Αγκυρα για να καλύψει ως ύαινα το όποιο γεωπολιτικό κενό δημιουργηθεί έτσι. Οι BRICS πλέον μοιάζουν όλο και περισσότερο με έναν πυλώνα μιας σινο-κεντρικής τάξης που το Πεκίνο επιδιώκει να δημιουργήσει, αντί για μια ομάδα που «δεν είναι εναντίον κανενός».

 

Στην φετινή σύνοδο αυτή η δυναμική αντίστασης από τον άτυπο άξονα IBIS (Iνδια, Βραζιλία, Ινδονησία, Νότια Αφρική) εντός των BRICS+ έλαβε πιο δραματικές διαστάσεις με τρία βέτο επέκτασης:

 

Ο Λούλα έθεσε βέτο για την ένταξη της Βενεζουέλα και της Νικαράγουα στους BRICS+, ενώ αποδέχτηκε την ένταξη της Βολιβίας και της Κούβας. Οι πραγματικές αιτίες αυτού του βέτο δεν εστιάζονται τόσο στις (δημόσιες) επιφυλάξεις της Βραζιλίας για την ποιότητα της δημοκρατίας σε αυτές τις χώρες αλλά περισσότερο στην αντίθεση τους να ακολουθήσουν την Βραζιλία στην στρατηγική δημιουργίας του κοινού ψηφιακού νομίσματος sur της Λατινικής Αμερικής. Αυτές εντάχθηκαν ιδιαίτερα μετά την άρση της αίτησης ένταξης στους BRICS+ της Αργεντινής από το ακραία νεοφιλελέ καθεστώς της, που έκανε το δολάριο εθνικό νόμισμα της χώρας. O Μαδουρο, από την άλλη, επιμένει να συναλλάσσεται (μέσω Τουρκίας) με την χρήση ψηφιακών παγίων τύπου bitcoin, ενώ οι Σαντινίστας στην Νικαράγουα κάνουν το ίδιο για τις παρασκηνιακές συναλλαγές τους με τα καρτέλ κόκα της περιοχής.

 

Ο Μοντι έθεσε βέτο για την προοπτική ένταξης της Τουρκίας, κυρίως για γεωπολιτικούς λόγους που σχετίζονται με τις προσπάθειες της Άγκυρας να εδραιωθεί ως ενδιάμεσος μεσίτης νεο-αποικιακών δυνάμεων στην Αφρική αλλά και για τους στενούς δεσμούς της με τα καθεστώτα των Πακιστάν και Ιράν, επί των οποίων στηρίζει και το τουρκικό πυρηνικό πρόγραμμα αλλά και την διπλωματία εξαγωγών της πολεμικής της βιομηχανίας. Η κηδεία των βλέψεων της Άγκυρας να ξαναγίνει Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν καλύφθηκε ακόμα από τα εγχώρια συστημικά ΜΜΕ λόγω των σχέσεων του Ερντογάν με τις ΙΧ πολιτικές του Μητσοτάκη στα ελληνοτουρκικά.

 

Η ρωσική εξίσωση

 

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο πρόεδρος της Ρωσίας χρησιμοποίησε την σύνοδο κορυφής στο Καζάν για να δείξει ότι η Δύση δεν κατάφερε να τον απομονώσει στην παγκόσμια σκηνή μετά τη βάναυση εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Με τον ίδιο τρόπο, η σύνοδος κορυφής μπορεί να θεωρηθεί ως νίκη εξωτερικής πολιτικής για το Ιράν, έναν σημαντικό προμηθευτή μη επανδρωμένων αεροσκαφών που χρησιμοποιεί η Ρωσία στην Ουκρανία και το οποίο επί του παρόντος εμπλέκεται σε μια τεταμένη αντιπαράθεση στη Μέση Ανατολή. 

 

Έτσι έγινε μονόδρομος για την Βραζιλία και την Ινδία ή άσκηση των τριών πιο πάνω βέτο (που , σε μικρότερο βαθμό, στήριξε και η Νότια Αφρική), που επιδιώκουν να χαράξουν μια στρατηγική ισότητας μεταξύ των μεγάλων κέντρων εξουσίας και δεν επιθυμούν να υποβαθμίσουν τους δεσμούς τους με τη Δύση, να μπορέσουν να αποφύγετε τελείως την έντονα αντιδυτική αφήγηση της συνόδου κορυφής των BRICS. Η λογική των χωρών ΙBIS ως "κεντρώα" δύναμη στις δύσκολες εξισώσεις ισχύος που φέρνει η μετα-παγκοσμιοποίηση, έρχεται να καλύψει το κενό που θα μπορούσε να παίξει η ΕΕ με ακριβώς αυτόν τον ρόλο. 

 

Τίποτα από αυτές τις ραγδαίες εξελίξεις δεν προδικάζει όμως ότι θα οδηγήσουν και τη Βραζιλία να εγκαταλείψει απότομα τον όμιλο. Ωστόσο, πίσω από κλειστές πόρτες, είναι πλέον σύνηθες να ακούγονται Βραζιλιάνοι διπλωμάτες να εκφράζουν ανησυχία για τη φθίνουσα ικανότητα της Βραζιλίας να ελέγχει τη δυναμική εντός των BRICS και να την χρησιμοποιεί προς όφελός της. Μια παρόμοια ανησυχία είναι εμφανής στην Ινδία, όπου η κυβέρνηση κάνει λίγα για να κρύψει τη δυσφορία της με την αυξανόμενη κυριαρχία της Κίνας στον όμιλο. Κατά τη διάρκεια της περσινής συνόδου κορυφής, ο Narendra Modi είχε αρχικά αποφασίσει να συμμετάσχει μόνο εικονικά, πριν αλλάξει γνώμη . Φέτος μέσω τηλεδιασκεψης έγινε η συμμετοχή του Λούλα.

 

Ένα πρόσφατο άρθρο στο Valor Econômico , την κορυφαία επιχειρηματική καθημερινή της Βραζιλίας, αναγνώρισε τα οφέλη που είχε αποφέρει η ιδιότητα μέλους των BRICS για τη Βραζιλία, αλλά προειδοποίησε ότι ο όμιλος «θα έπαυε να είναι πηγή ευκαιριών και να γίνει πηγή κινδύνου» εάν γινόταν σύλλογος σε μεγάλο βαθμό. αυταρχικά καθεστώτα με αντιδυτικές θέσεις». Ο Λούλα φάνηκε ότι αυτό το εννοεί και με πράξεις.

 

Το επόμενο έτος, θα είναι η σειρά της Βραζιλίας να φιλοξενήσει τη Σύνοδο Κορυφής των BRICS, αναγκάζοντας την κυβέρνηση Λούλα να αποφασίσει έγκαιρα για το εάν θα καλέσει τον Πούτιν, εναντίον του οποίου το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, μέλος του οποίου είναι η Βραζιλία, έχει εκδώσει ένταλμα σύλληψης - μια κατάσταση που αφήνει ελάχιστο χώρο για διπλωματικούς ελιγμούς. Η εποχή που η ιδιότητα μέλους των BRICS είχε μόνο θετικά και ουσιαστικά κανένα μειονέκτημα για τη Βραζιλία φαίνεται ότι έφτασε στο τέλος της.

 

Το ίδιο φαίνεται ότι δεν ισχύει και για τους επίδοξους αντικαταστάτες σοβαρών χωρών, όπως η Βραζιλία.

 

Η είδηση ΕΔΩ... 

Σχετικό και ΕΔΩ...

Περί IBIS ΕΔΩ..