ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΝ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ (45)

ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑ-ΛΕΞΙΓΝΩΣΙΑ

Αρχή σοφίας ελληνικών ονομάτων επίσκεψις.

Όθεν άριστα λέγεται παρά τοις φιλοσόφοις
ο τους μη μανθάνοντας ορθώς ακούειν ονομάτων
κακώς χρήσθαι και τοις πράγμασιν.

(Πλούταρχος)

ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΝ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ (45)

1)  Ίνδαλμα: Πώς ετυμολογείται;

2) Το ¨ χαίρεις¨  άκρας υγείας, γιατί αρχαιοελληνικώς γράφεται και  ¨χαίροις ¨ άκρας υγείας  και ¨χαίρηις¨ άκρας υγείας;

3) Τί γλωσσική σχέσι έχουν η σκεπή, ο σκοπός και ο διανοοούμενος;

4)  σύνθημα και σύνθεμα: τί σημαίνουν;

5)  προσπάθεια:  Ποια τα συνθετικά της λέξεως και τί δηλώνει.  

6) καθήκον (το): τα συνθετικά και  η σημασία της λέξεως.

7)  γυμνός, ενδεδυμένος-ντυμένος  και ένδυμα τι σχέσι έχουν με την ηλίου δύσιν;

8)  υπόπτης –υποψία, καχύποπτος και φιλύποπτος τί σημαίνουν;           

Οι απαντήσεις από το προηγούμενο Νο (44) ΕΔΩ.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Αι απαντήσεις της Λεξιθήρος.

1)  Ίνδαλμα =  ινδα νικό <ιδα νικό +α (γα) λ (λία) μα.  (πρβ. ιδ-έα, ιδ-ανικόν ήτοι η εξομοίωσις του υλικού προς το ιδεώδες, την πνευματικήν  ιδέαν. )

2) Η κατάληξις  αλλάζει ορθογραφία για να σημάνη την διαφορετική (έγκλισις) φωνητική συμπεριφορά.  Γιατί άλλη κλίσι όπως δηλούται με την κατάληξι του ρήματος λαμβάνει η φωνή  π.χ. στο ¨τώρα παίζ ει ς  μπάλα¨ (οριστική έγκλισις), άλλη στο ¨ θέλει ταλέντο για να παίζ η ς  καλή μπάλα¨ (υποτακτική) και άλλη στο ¨παίξ οι ς,  δεν παίξ οι ς  εσύ, το παιχνίδι θα γίνει.¨  (ευκτική.) Το ίδιο και στο ¨βρέξοι-χιονίσοι¨  ο μισθός πέφτει. ¨  Εν προκειμένω η κανονική ορθογραφία βάσει  μουσικής προφοράς του ρήματος είναι με  το της ευκτικής ¨οι¨ και όχι με το της οριστικής ¨ει¨ όπως στο ¨θα δείξει,  θα γυρίσει.¨ (οριστική μέλλοντος.)

3) σκ- έπτομαι και άρα σκ-οπός = ο σκεπτόμενος και άρα αγρυπνών.  Η σκ-επή είναι η μέριμνα της στέγης <  σκέ-(πτομαι περί της ο-)πή ς  ίνα μην υπάρχη οπή εις την στέγην.)        

4) σύν-θημα = συν+ τι θη μι, θέ τω,  θέ σις (όπως και σύμ-βολον) = μια λέξις ή λάβαρον ή σημαία που σηματοδοτεί την έναρξι δράσεως, πολεμικής ή ό,τι άλλο,  από πλευράς του ακούοντος (ή βλέποντος, σε περίπτωσι σημαίας ή λαβάρου), αυτήν.  

5)  προσπάθεια (η) (< προ (πρόθεσις)+ σπάθη, σπαθί = ο προβάλλων το όπλο αυτό μαχόμενος και  μεταφορικώς ο κοπιάζων για την επίτευξιν του εγχειρήματος- έργου-σκοπού  του.     

6)  καθήκον (το) = το κατερχόμενον , συνεπαγόμενον  ( αρχ. ελλ. ρ. ήκω = φθάνω, πρβ. ηλι-κί-α = ηλίου κί-νησις) και μεταφορικώς το πρέπον-οφειλόμενον  γενέσθαι. (πρβ. το ¨προσήκον¨ όπως και ¨προσήκουσαι¨ - αρμόζουσαι (τιμαί.)   

7) ρ. δύ- ω και δύ- σις (ηλίου) όπως δι-εισ-δύ ω και η δι-είσ-δυ-σις = το βύθισμα, βούλιαγμα, κάλυψις, σκέπασμα . Δια τον ήλιον η δύσις είναι το νυκτερινόν βύθισμα,  σκέπασμά του εις τον ωκεανόν (πρβ. δυ-, υδ-, ύδ-ωρ.) Το ρ. εν-δύ-ω και (η) έν-δυσις- ντύσιμο = ¨καλύπτω, χώνω το σώμα (όπως ο νυκτερινός ήλιος στον ωκεανό) εις τα ρούχα, το ίδιο και το ρ. απ-εκ-δύω, απ-έκ-δυ-σις-γδύσιμο = εκβάλλω, βγάζω τ ο σώμα από τα ενδύματά του όπως ο ανατέλλων ήλιος από τον κοσμικόν ωκεανόν.

8) υπόπτης = (υπό+ όπ-σις > όψις)  = ο υποψιαζόμενος, έχων υπό συνεχή επίβλεψιν, παρακολούθησιν κάποιον ενώ ύποπτος = ο παρακολουθο0ύμενος, επιβλεπόμενος .   Καχύ ποπτος, (κακόν+ ύποπτος) ο βλέπων, υποψιαζόμενος  παντού  το κακόν. Φιλύποπτος (φίλος+ ύποπτον) ο αρεσκόμενος εις το υποψιάζεσθαι επί κακώ τους πάντες.