ΚΑΖΑΚΣΤΆΝ: ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΤΗΣ "ΑΝΟΙΞΗΣ" ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ.
Η πολιτική αναταραχή που συγκλονίζει τις τελευταίες ημέρες το Καζακστάν έχει θέσει την Κεντρική Ασία σε αδιέξοδο τόσο που ώθησε μια συμμαχία ασφαλείας υπό τη Ρωσία να στείλει δυνάμεις για να βοηθήσει στη "σταθεροποίηση" της κατάστασης. (Πριν λίγο το εκεί καθεστώς δήλωσε "έλεγχο της κατάστασης).
Η θανατηφόρα βία ήρθε καθώς οι εντάσεις ήταν ήδη αυξημένες στο μετασοβιετικό μπλοκ, με τα ρωσικά στρατεύματα να συγκεντρώνονται στα σύνορα με την Ουκρανία. Άλλες παγκόσμιες δυνάμεις -- Κίνα, ΗΠΑ και Ευρώπη -- παρακολουθούν νευρικά, (άγνωστο αν και πόσο οι ΗΠΑ είναι ή όχι και ως προς αυτό σε συνεννόηση με το Κρεμλίνο. Προσωπική μου άποψη πιστεύω πως ναι !).
Εδώ είναι πέντε πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε :
1- Από πού και γιατί ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις;
Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν στη δυτική πόλη Zhanaozen. Την περασμένη Κυριακή, διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους μετά από έναν ξαφνικό διπλασιασμό της τιμής του αερίου LNG , ενός καυσίμου παραγωγο του πετρελαίου που χρησιμοποιείται από την πλειοψηφία των αυτοκινητιστών στη δυτική περιοχή Mangystau της χώρας..
Τα τελευταία τρία χρόνια, το Καζακστάν κατάργησε τις επιδοτήσεις για το υγραέριο LNG και καθορίζει την τιμή με τις τιμές της διεθνούς αγοράς, αλλά το απότομο άλμα ήταν μια δυσάρεστη έκπληξη, αλλά όχι η πρώτη: Το 2011, μια απεργία των εργαζομένων στην ίδια πόλη στην καρδιά της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου του Καζακστάν έληξε με τις δυνάμεις ασφαλείας να πυροβολούν τουλάχιστον 16 διαδηλωτές.
Αυτή τη φορά, καθώς οι διαμαρτυρίες εξαπλώθηκαν γρήγορα σε όλη τη χώρα, η κυβέρνηση ανέτρεψε την απόφαση για άρση των ανώτατων ορίων τιμών του υγραερίου LNG. Ωστόσο, αυτό αποδείχθηκε ότι ήταν πολύ λίγο και πολύ αργά. Το επίκεντρο της αναταραχής είχε διευρυνθεί με αιτήματα για μεγαλύτερη πολιτική ελευθερία και σε οργή για οικονομικά ζητήματα.
Ενώ το Καζακστάν έχει φαινομενικά εξελιχθεί στην πιο ευημερούσα χώρα της Κεντρικής Ασίας από τότε που κέρδισε την ανεξαρτησία του από τη Σοβιετική Ένωση το 1991, τα πετροδολάρια του δεν έχουν φτάσει σε πολλούς απλούς ανθρώπους, που παραπονιούνται για χαμηλούς μισθούς, ανεργία και κακές συνθήκες διαβίωσης Η χώρα έχει επίσης υποφέρει με την αύξηση των τιμών εν μέσω της οικονομικής πίεσης της πανδημίας, με τον μετρούμενο πληθωρισμό να ξεπερνά το 8%.
Επιπλέον, υπήρξαν εκκλήσεις για την οριστική απομάκρυνση του πρώτου προέδρου του Καζακστάν, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, και των μελών της οικογένειάς του και του στενού κύκλου του από την πολιτική σκηνή. Ο Ναζαρμπάγιεφ κυβέρνησε τη χώρα για σχεδόν 30 χρόνια έως ότου συνταξιοδοτήθηκε το 2019 και -- τουλάχιστον μέχρι αυτή την εβδομάδα -- παρέμεινε μια προσωπικότητα με επιρροή.
2- Πώς λειτουργεί το πολιτικό σύστημα του Καζακστάν και πώς αντέδρασε η κυβέρνηση;;
Το Καζακστάν έχει ένα αυταρχικό σύστημα με ισχυρές εξουσίες που επενδύονται στο αξίωμα του προέδρου, μαζί με ένα κοινοβούλιο που αποτελείται από τέσσερα κόμματα που όλα ακολουθούν τη γραμμή της κυβέρνησης.
Ενώ ο νέος πρόεδρος Kassym-Jomart Tokayev ήταν φαινομενικά υπεύθυνος από τότε που επιλέχθηκε ως διάδοχος του Nazarbayev, ο πρώην ηγέτης και οι φίλοι του συνέχισαν να κατέχουν σημαντική εξουσία, με το πλέγμα διαφθοράς που είχαν χτίσει γύρω τους, αμετάβλητο.
Η κυβέρνηση αρχικά προσπάθησε να κατευνάσει τους διαδηλωτές ανατρέποντας την αύξηση της τιμής του υγραερίου. Την Τετάρτη, σε μια άλλη κίνηση για την εκτόνωση της έντασης, ο πρόεδρος αποδέχθηκε την παραίτηση του υπουργικού συμβουλίου. Αλλά καθώς οι διαδηλώσεις έπεσαν χιονοστιβάδες, οι αρχές στράφηκαν σε σκληρότερα μέτρα, καλώντας την αστυνομία και στρατιωτικό εξοπλισμό και περιορίζοντας την πρόσβαση στο Διαδίκτυο.
Καθώς βασικά κυβερνητικά κτίρια λεηλατήθηκαν και πυρπολήθηκαν στο εμπορικό κέντρο του Αλμάτι, της μεγαλύτερης πόλης του Καζακστάν, ο πρόεδρος βγήκε στα ερτζιανά για να απειλήσει με αντίποινα. Προσπαθώντας να εδραιώσει τη θέση του, ο Τοκάγιεφ πήρε τον έλεγχο του Συμβουλίου Ασφαλείας από τον πρώην πρόεδρο και αφαίρεσε επίσης τον Καρίμ Μασίμοφ, στενό σύμμαχο του Ναζαρμπάγιεφ, από τον επικεφαλής της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας.
Μέχρι το τέλος της Τετάρτης, ο Τοκάγιεφ χαρακτήριζε αυτό που είχε ξεκινήσει ως ειρηνικές διαδηλώσεις ως «τρομοκρατική απειλή» με κίνητρα ξένους. Την Παρασκευή, ο Τοκάγιεφ ισχυρίστηκε ότι «η συνταγματική τάξη έχει αποκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό». Σε τηλεοπτικό διάγγελμα, είπε επίσης ότι έδωσε εντολή στις δυνάμεις ασφαλείας να ανοίξουν πυρ χωρίς προειδοποίηση εάν υπάρξει περαιτέρω αναταραχή και ότι ξένο στρατιωτικό προσωπικό βρίσκεται στη χώρα μόνο προσωρινά κατόπιν αιτήματος του Καζακστάν, σύμφωνα με το Reuters. Το υπουργείο Εσωτερικών είπε ότι 26 «ένοπλοι εγκληματίες» «εκκαθαρίστηκαν» και περισσότεροι από 3.000 συνελήφθησαν, ενώ 18 αστυνομικοί και εθνοφρουροί σκοτώθηκαν.
3- Τι είναι ο Οργανισμός Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας CSTO και πώς ανταποκρίνεται;;
Στην ίδια ομιλία την Τετάρτη, ο Τοκάγιεφ ανακοίνωσε ότι κάλεσε τον CSTO να στείλει ειρηνευτικές δυνάμεις. Ο CSTO είναι ένα μπλοκ ασφαλείας υπό την ηγεσία της Ρωσίας που περιλαμβάνει την Αρμενία, τη Λευκορωσία, την Κιργιζία και το Τατζικιστάν μαζί με το Καζακστάν. Με εκτεταμένες λεηλασίες και ένοπλες ομάδες να περιφέρονται στους δρόμους του Αλμάτι, οι δυνάμεις ασφαλείας έχουν ενισχυθεί από την άφιξη στρατευμάτων από τη συμμαχία υπό την ηγεσία της Ρωσίας. Έχουν υπάρξει πολλές αναφορές για μάχες στο Αλμάτι.
Το Reuters ανέφερε ότι η Ρωσία έστειλε αλεξιπτωτιστές, ενώ το πρακτορείο ειδήσεων RIA της Μόσχας ανέφερε ότι η συνολική δύναμη του CSTO θα ήταν περίπου 2.500. Αυτή είναι η πρώτη φορά στα 30 χρόνια ιστορίας της που αυτή η συμμαχία στέλνει στρατεύματα για να καταπνίξουν την εσωτερική αναταραχή ενός μέλους. Στο παρελθόν, ο CSTO ήταν απρόθυμος να εμπλακεί σε εσωτερικές συγκρούσεις στα κράτη μέλη. Το 2010, αρνήθηκε να στείλει βοήθεια για την αντιμετώπιση της διεθνικής αναταραχής στο Κιργιστάν και πιο πρόσφατα έμεινε στην άκρη καθώς η Αρμενία συγκρούστηκε με το Αζερμπαϊτζάν.
4- Είναι αυτή η κρίση μεμονωμένο γεγονός;;
Απ ότι φαίνεται, οι αλλαγές που προκαλεί και η ενεργειακή μετάβαση και η νέα αρχιτεκτονική της τρέχουσας πολυζωνικης παγκοσμιοποίησης, έχουν δημιουργήσει παντού, σε όλο σχεδόν τον πλανήτη, συνθήκες αστάθειας με πέντε κρίσεις να εκδηλώνονται ταυτόχρονα: υγειονομική, ενεργειακή, στα logistics, την παραγωγή και στο τέλος στην οικονομία (με άγνωστες ακόμα επιπτώσεις και στο χρηματοοικονομικό σύστημα).
Οι ελλείψεις βασικών υλικών, η αύξηση των τιμών στα πάντα και κυρίως η ενεργειακή κρίση (που είναι καθαρά θέμα διευθέτησης της ισχύος επιρροής στις νέες οικονομικές ζώνες), είναι τα άμεσα αποτελέσματα, που αναμένονταν από την άνοιξη του 20 (δες ΕΔΩ . Τα πρώτα δείγματα).
Στο βάθος του χρόνου, οι πλέον απειλούμενες χώρες είναι οι σημερινές πετρελαιοπαραγωγές, με καθυστέρηση προσαρμογής στις νέες συνθήκες Το Καζακστάν ήταν η πρώτη χώρα σε αυτή την λίστα χωρών προς κρίση. Στην ίδια κατηγορία βρίσκεται το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν, το Ιράκ, το Κουβέιτ και η Βενεζουέλα. Φαίνεται ότι οι επενδύσεις στο μπλε υδρογόνο της Σ. Αραβίας, και των ΗΑΕ στην υψηλή τεχνολογία ότι τις απομακρύνουν από αυτή την ζώνη υψηλού κινδύνου. Άγνωστη ακόμα η τύχη της Ρωσίας, αφού συνεχίζει να είναι και σοβαρή στρατιωτική δύναμη.
5- Πώς θα μπορούσε η κρίση να επηρεάσει την περιφερειακή ασφάλεια και τις μεγάλες δυνάμεις -- Ρωσία, Κίνα και ΗΠΑ;;
Οι γείτονες του Καζακστάν παρακολουθούν στενά. Το Κιργιστάν είδε τις δικές του βίαιες ανατροπές το 2020, που οδήγησαν σε αλλαγή καθεστώτος υπό τον νέο πρόεδρο, τον Σαντίρ Τζαπάροφ . Όπως το Καζακστάν -- όπου πολλοί από τους διαδηλωτές φαίνεται να είναι δυσαρεστημένοι νεαροί άνδρες -- το Τατζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν έχουν πλειοψηφίες κάτω των 30 ετών και αντιμετωπίζουν επίσης σημαντικούς αγώνες για τη δημιουργία θέσεων εργασίας για αυτούς.
Αλλά αυτά τα γεγονότα θα μπορούσαν να προκαλέσουν ντόμινο πολύ πέρα από την περιοχή. Το Καζακστάν είναι ένας σημαντικός προμηθευτής ενέργειας και χώρα διέλευσης, Εάν αυτές οι διαμαρτυρίες γίνουν αρκετά σημαντικές ώστε να διαταράξουν την παραγωγή ή τη διαμετακόμιση ενέργειας, θα μπορούσαν να έχουν οικονομικές επιπτώσεις δυσανάλογες με την πολιτική σημασία του Καζακστάν.
Η Ρωσία θα μπορούσε να βγει νικητής, σε αυτή την φάση. Το Καζακστάν φιλοξενεί έναν σημαντικό ρωσικό πληθυσμό στα βόρεια της χώρας. Αλλά καθώς τα εθνικιστικά αισθήματα αυξάνονται μεταξύ των εθνοτικών Καζάκων στο πρώην σοβιετικό κράτος, η Μόσχα έχει αναζητήσει τρόπους για να ενισχύσει την επιρροή της.
Με τον Πρόεδρο Τοκάγιεφ τώρα να χρωστάει στη Ρωσία επειδή τον βοήθησε, μπορεί να δυσκολευτεί να αντισταθεί στην πίεση του Κρεμλίνου να προχωρήσει βαθύτερα στη σφαίρα επιρροής του. Μπορεί να υπάρχουν πολλά χαρτιά στο τραπέζι -- από την αναγνώριση της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία έως την ενίσχυση του επίσημου καθεστώτος της ρωσικής γλώσσας στο Καζακστάν.
Οι ΗΠΑ καταδίκασαν τη βία και κάλεσαν την κυβέρνηση του Καζακστάν και τους διαδηλωτές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση, να σεβαστούν τους θεσμούς και τα δικαιώματα και να αποκαταστήσουν την υπηρεσία Διαδικτύου. Εν τω μεταξύ, κερδίζουν πάλι κάτι τις παραπάνω από την αύξηση των τιμών του αερίου, μοσχοπουλώντας το δικό τους LNG στην Ευρώπη.( συνεταιράκια όπως λέγαμε).
Η Ευρωπαϊκή Ένωση πίεσε επίσης τη Ρωσία να σεβαστεί την κυριαρχία του Καζακστάν. Παραμένει παθολογικά αδύναμη να αντιδράσει ακόμα, πληρώνοντας την ενέργεια ψηλά ως τίμημα της εξάρτησης της Γερμανικής μηχανής (και της πρώην ηγεσίας της) από το Κρεμλίνο.
Η Κίνα, εν τω μεταξύ, θέλει να διασφαλίσει τα επιχειρηματικά της συμφέροντα -- διατηρώντας ανοιχτές τις σιδηροδρομικές διαμετακομιστικές διαδρομές Belt and Road και τη ροή των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι κινεζικές επενδύσεις και τα κατασκευαστικά συμβόλαια στη χώρα ανήλθαν σε 35 δισεκατομμύρια δολάρια από το 2003.
Αναλαμβάνοντας τους ισχυρισμούς περί εξωτερικής εμπλοκής, τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν την Παρασκευή ότι ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ έστειλε ένα «λεκτικό μήνυμα» στον Τοκάγιεφ λέγοντας ότι η Κίνα αντιτίθεται σε οποιαδήποτε ξένη συνωμοσία για την πυροδότηση μιας «εγχώριας επανάστασης». Αλλά το ιστορικό του Πεκίνου δείχνει ότι είναι απίθανο να παρέμβει άμεσα.
Η Τουρκία βλέπει να ναυαγεί πάλι το σχέδιο διείσδυσης της στην περιοχή δια του συμφώνου των Τουρκόφωνων κρατών. Αιολη πλέον η συμμετοχή σε αυτό του Τουρκμενιστάν, κρίσιμης χώρας για την ομαλή λειτουργία του αγωγού φυσικού αερίου από την περιοχή μέχρι το Χόνγκ Κονγκ (σχετική ανάλυση τι παίζει εκεί γύρω είχαμε κάνει ΕΔΩ.)
Αυτό το επιδιώκει με το έργο της ένωσης των τουρκόφωνων χωρών «του Μεγάλου Τουράν» και τη δυνατότητα δημιουργίας του ενιαίου στρατού του, ενός είδους «ΝΑΤΟ της Κεντρικής Ασίας». Για τα εθνικά συμφέροντα της Ρωσίας, η ενεργοποίηση του CSTO αποτρέπει μια τέτοια πραγματικά υπαρξιακή απειλή!
- Πού πηγαίνει το Καζακστάν από εδώ;;
Η κυβέρνηση έχει μηδενίσει την «τρομοκρατική απειλή», αλλά τα υποκείμενα προβλήματα δεν έχουν εξαφανιστεί.
Η οικονομία του Καζακστάν, η οποία συρρικνώθηκε κατά 2,6% το 2020 και προβλεπόταν ανάπτυξη 3,4% το 2021 σύμφωνα με την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης, παραμένει σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από το πετρέλαιο και η κυβέρνηση δεν κατάφερε να διαφοροποιηθεί παρά τις υποσχέσεις πολλών ετών. Η χώρα ήταν πρόθυμη να προωθήσει την εξόρυξη κρυπτονομισμάτων, αλλά αυτό έχει συνδεθεί με ελλείψεις ενέργειας και οι περιορισμοί στο Διαδίκτυο προσθέτουν τώρα μια περαιτέρω περιπλοκή.
Οι αναλυτές των γεωπολιτικών βλέπουν την ανάγκη για βαθιές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της τόνωσης της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της ανεξάρτητης λειτουργίας της δικαιοσύνης αλλά και του τύπου (γκουχ, γκουχ...) Ακόμα κι αν ο Τοκάγιεφ ήταν διατεθειμένος να συνεχίσει ειλικρινά τέτοιες μεταρρυθμίσεις, θα χρειαζόταν χρόνος για να νιώσουν οι απλοί Καζάκοι τα αποτελέσματα στην τσέπη τους όμως.
Το πώς θα τελειώσει η κρίση παραμένει εικασία του καθενός.
Σε ένα σενάριο, ο Τοκάγιεφ θα μπορούσε να εδραιώσει τη θέση του με την υπό όρους υποστήριξη της Μόσχας. Η Ρωσία και η Κίνα θα συνεργαστούν, εάν χρειαστεί, για να στηρίξουν το καθεστώς του Προέδρου της. Οι αισιόδοξοι.
Αυτό μπορεί επίσης να σηματοδοτήσει το πραγματικό τέλος της εποχής Nazarbayev. Αλλά αν μη τι άλλο, η ανατροπή ενός αγάλματος του Ναζαρμπάγιεφ στο Taldykorgan, τρεις ώρες μακριά από το Αλμάτι, έδειξε ότι ακόμη και ο «Ηγέτης του Έθνους» δεν είναι ανέγγιχτος. Οι πιο αισιόδοξοι
Το επόμενο ερώτημα είναι που θα εκδηλωθεί τώρα το επόμενο επεισοδιο αυτής της νεας Αραβικού τύπου Άνοιξης. Οι ρεαλιστές.
Διαλέξτε!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου