ΛΥΚΑΣΤΡΟΣ :ΕΝΑΣ ΦΡΑΓΚΛΙΝΟΣ, ΜΙΑ ΑΘΗΝΑ, ΕΝΑΣ ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ ΣΤΟ ΣΕΤΣΟΥΑΝ ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΠΡΌΑΓΕΛΟΣ ΤΟΥ SAPIENS 3.
Όταν ο Φράνκλιν Ρούσβελτ είπε την δεκαετία του 1930 στους οικονομικούς του συμβούλους ότι επρόκειτο να βγάλει τις ΗΠΑ από τον κανόνα του χρυσού, αυτοί τρόμαξαν.
"Ο πρόεδρος, οδηγεί έτσι τη χώρα σε ανεξέλεγκτο πληθωρισμό και πλήρες χάος", είπε ένας από αυτούς. Ένας άλλος είπε ότι ήταν «το τέλος του δυτικού πολιτισμού». Οι βοηθοί του Ρούσβελτ δεν ήταν όμως τίποτα αντιδραστικοί με άγρια
τρελαμένα μάτια αλά οπαδοί του Τραμπ. Απλώς η άποψή τους ήταν η τότε συμβατική σοφία.
Ο κανόνας του χρυσού, σχεδόν όλοι συμφώνησαν τότε, ήταν ο φυσικός τρόπος για να δημιουργήσεις νέα νομίσματα. Σύμφωνα με τους κανόνες του, όποιος ήθελε μπορούσε να ανταλλάξει χαρτονομίσματα για μια σταθερή ποσότητα χρυσού. Στις ΗΠΑ, τα 20,67 $ έδιναν μια ουγγιά χρυσού, κάθε χρόνο. Αυτή η αμετάβλητη αξία ήταν η όλη ουσία του κανόνα του χρυσού. Αφαιρέστε το χρυσό και τα χρήματα θα ήταν προφανώς απλώς άχρηστο χαρτί με κάτι τυπωμένο πάνω του. Αυτός ο κανόνας ήταν τόσο ισχυρός που δεν τόλμησε κανείς απόγονος του Λενιν, την ίδια εκείνη εποχή, να τον αμφισβητήσει σοβαρά προτείνοντας κάποιον άλλο τρόπο παραγωγής του χρήματος.
Αυτή η Καθολική κοσμοθεωρία αποδείχθηκε όμως εντελώς λανθασμένη! Η προσκόλληση στον κανόνα του χρυσού ήταν μέρος των αιτιών του Α Παγκόσμιου Πολέμου αλλά και όσων δημιούργησαν τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 30 εξαρχής . Η μερική αποχώρησή του δολαρίου από την απόλυτη σύνδεση το 1933 ήταν ένα ουσιαστικό βήμα προς την οικονομική ανάκαμψη μετά το κραχ του 29.
Γιατί λοιπόν οι σύμβουλοι του Ρούσβελτ, και οι περισσότεροι από τους κορυφαίους οικονομολόγους της εποχής, τυφλώθηκαν από την αφοσίωσή τους στον χρυσό;;
Υπάρχει αυτό το λάθος σκέψης που κάνουμε σχεδόν πάντα όλοι με τα χρήματα. Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν τα χρήματα σε κάθε δεδομένη στιγμή φαίνεται σαν μέρος της φυσικής τάξης, όπως αυτής με το νερό ή τη βαρύτητα. Οποιαδήποτε εναλλακτική στον τρόπο λειτουργίας των χρημάτων φαίνεται σαν κάποιο παράλογο παιχνίδι ή κάτι εγγενώς επικίνδυνο.
Έπειτα , έρχεται κάποιο πολιτικό ή τεχνολογικό ή οικονομικό σοκ και ξαφνικά υπάρχει κάτι νέο: χαρτονομίσματα που υποστηρίζονται από μέταλλο, ή χαρτονομίσματα που υποστηρίζονται από ένα δάνειο ή από τίποτα, ή είναι απλά αριθμοί σε μια οθόνη. Πολύ σύντομα, συνηθίζουμε τα νέα χρήματα με την νέα τους μορφή. Φαίνεται σαν τη φυσική κατάσταση των πραγμάτων, και οτιδήποτε άλλο είναι ανοησία.
Ίσως βρισκόμαστε όμως πάλι στο κατώφλι μιας από αυτές τις αλλαγές τώρα. Είναι αδύνατο να πούμε με βεβαιότητα πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, αλλά η ιστορία παρέχει μερικές βαθιές γνώσεις σχετικά με το τι πρέπει να μας κάνει να αισιοδοξούμε για το μέλλον των χρημάτων - και τι πρέπει να μας φοβίζει για να μην βρεθούμε τελικά οι Έλληνες η με τίποτα γρόσια πάλι στην τσέπη.
Το χρήμα ως τεχνολογία
Γύρω στο 100 μ.Χ., ένας Κινέζος αξιωματούχος της αυλής άλεσε έναν πολτό από φλοιό μουριάς, κουρέλια και δίχτυα και εφηύρε το χαρτί. Μερικούς αιώνες αργότερα, γύρω στο 1100, κάποιος —ίσως ένας βουδιστής μοναχός που είχε βαρεθεί να γράφει το ίδιο ιερό κείμενο ξανά και ξανά— χάραξε ένα ιερό κείμενο σε ένα ξύλο και επινόησε την εκτύπωση.
Λίγους αιώνες μετά, ένας έμπορος στην πρωτεύουσα του Σετσουάν ξεκίνησε να λύσει ένα άλλο πρόβλημα: τα χρήματα που χρησιμοποιούσαν οι πελάτες του ήταν τρομερά. Ήταν ως επί το πλείστον σιδερένια νομίσματα και χρειαζόταν ενάμιση κιλό σίδηρο για να αγοράσει ένα κιλό αλάτι. .
Έτσι ο έμπορος είπε στους πελάτες του ότι μπορούσαν να αφήσουν τα νομίσματά τους στο μαγαζί του, μπορούσαν να τον εμπιστευτούν. Σε αντάλλαγμα, τους έδωσε μια επιταγή αξίωσης—ένα κομμάτι χαρτί που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ανάκτηση των νομισμάτων οπότε το επιθυμήσουν ή για να τα ανταλλάξουν με τρόφιμα του εμπόρου. Οι άνθρωποι άρχισαν να χρησιμοποιούν οι ίδιοι τις επιταγές αξίωσης για να αγοράσουν πράγματα και εκτός του μαγαζιού του εν λόγω εμπόρου και έτσι γεννήθηκαν τα χαρτονομίσματα. Ήταν μια τεράστια επιτυχία!
Πολύ σύντομα, η κυβέρνηση ανέλαβε την επιχείρηση της εκτύπωσης χαρτονομίσματος και εξαπλώθηκε η μόδα γρήγορα σε όλη την Κίνα. Στο χαρτονόμισμα απεικονίζονταν η φάτσα του αυτοκράτορα και τα σύμβολα του, δίνοντας έτσι θέση στο κύρος την θέση της πίστης. Σε μια εποχή που δεν υπήρχαν μηχανοποιημένες μεταφορές, η ικανότητα μετακίνησης της αξίας σε μερικά κομμάτια χαρτιού - αντί για ένα βαγόνι γεμάτο μεταλλικά νομίσματα - ήταν μια σημαντική ανακάλυψη.
Το χαρτονόμισμα βασιζόταν στο χαρτί και την εκτύπωση, που ήταν ένα είδος υψηλής τεχνολογίας της τότε εποχής. Αλλά το ίδιο το χαρτονόμισμα ήταν επίσης μια νέα τεχνολογία - ένα εργαλείο που έκανε το εμπόριο ευκολότερο. Αυτό οδήγησε σε αυξημένη ανταλλαγή ιδεών και περισσότερη οικονομική εξειδίκευση, που με τη σειρά του σήμαινε ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να καλλιεργήσουν περισσότερα τρόφιμα και να φτιάχνουν περισσότερα πράγματα. Τα χαρτονομίσματα βοήθησαν την Κίνα να γίνει πλουσιότερη. Ταυτόχρονα, αυτή η νέα τεχνολογία περιείχε κινδύνους - σήμαινε ότι οι κυβερνώντες μπορούσαν να τυπώσουν πολλά χρήματα, κάτι που μερικές φορές οδηγούσε σε καταστροφικό πληθωρισμό.
Σήμερα, οι νέες τεχνολογίες μάς επιτρέπουν να μετακινούμε χρήματα χρησιμοποιώντας τους υπερυπολογιστές που έχουμε στις τσέπες μας. Τα επόμενα χρόνια, η τεχνολογία θα οδηγήσει σε ακόμη πιο δραματικές αλλαγές στα χρήματα, καθώς ο πλήρης αντίκτυπος των κρυπτονομισμάτων γίνεται όλο και πιο σαφής και στο νομισματικό αλλά και στις αλλαγές του τρόπου οργάνωσης των πάντων σε πιο αποκεντρωμένη βάση. Όπως και το χαρτονόμισμα, αυτές οι νέες τεχνολογίες θα συνεχίσουν να φέρνουν νέες ευκαιρίες, αποτελεσματικότητα και κινδύνους.
Τα χρήματα είναι και δημόσια και ιδιωτικά
Μια βασική δυναμική που πρέπει να παρακολουθήσετε καθώς εξελίσσεται το ψηφιακό νόμισμα (που ίσως ακόμα να μην το κατανοείτε πλήρως) είναι η ένταση μεταξύ των κυβερνήσεων και του κάθε Στουρνάρα και των ιδιωτικών εταιρειών τύπου Facebook ή ενώσεων πιτσιρικάδες . Το θέμα αυτής της παραγράφου τρέχει σαν χρυσή κλωστή όμως σε όλη την ιστορία του χρήματος.