Σε άρθρο της "Πτώσης & Διάστρεμμα" εκφράζεται η άποψη ότι τυχόν συμφωνία αμυντικής συνδρομής με τη Γαλλία είναι περιττή, καθώς νομικό υπόβαθρο για τη δράση της αποτελεί το άρθρο 42 παρ. 7 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (2016 C 202/01). Η εν λόγω άποψη είναι αμφίβολης ορθότητας:
Η προαναφερόμενη διάταξη επαναλαμβάνει τις ουσιαστικές προϋποθέσεις για την άσκηση του δικαιώματος ατομικής ή συλλογικής νόμιμης άμυνας, όπως τούτο καθιερώνεται στο άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, στο οποίο μάλιστα γίνεται ευθεία παραπομπή στο πρώτο εδάφιο της διάταξης. Η κύρια προϋπόθεση είναι η εκδήλωση ένοπλης επίθεσης (armed attack), η οποία δεν ορίζεται σε οποιοδήποτε κείμενο διεθνούς χαρακτήρα, αλλά έχει διαμορφωθεί με σημαντικές αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου (Νικαράγουα, Πλατφόρμες Άντλησης Πετρελαίου, Κονγκό, Τείχος Παλαιστίνης).
Ως ένοπλη επίθεση χαρακτηρίζεται η χρήση βίας που έχει αποκτήσει συγκεκριμένη ένταση σοβαρής μορφής, βαρύτερη της επιθετικής ενέργειας (act of aggression) που ορίζεται στο Ψήφισμα 3314 (XXIX) της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο αντανακλά διεθνές εθιμικό δίκαιο. Συνεπώς το άρθρο 42 παρ. 7 ΣΕΕ ενεργοποιείται μόνο όταν εκδηλώνεται ένοπλη επίθεση (πχ εισβολή) και όχι οποιαδήποτε επιθετική ενέργεια (όπως ο αποκλεισμός λιμένων) ή, κατά μείζονα λόγο, φραστική απειλή χρήσης βίας κλπ, περιπτώσεις που βρίσκονται εκτός του πεδίου εφαρμογής του.
Ακόμη όμως και στην περίπτωση ένοπλης επίθεσης, η συλλογική άμυνα δεδομένα ασκείται όχι κατά τρόπο τυχαίο, αλλά συντεταγμένα και βάσει σχεδίου, που περιλαμβάνει τη χρήση υποδομών και εγκαταστάσεων, την παροχή εφοδιαστικής υποστήριξης, την κοινή επαναλαμβανόμενη εκπαίδευση κλπ.Τα στοιχεία αυτά ασφαλώς δεν μπορούν να περιληφθούν στη ΣΕΕ, αλλά αποτελούν αντικείμενο διμερούς συμφωνίας που καθορίζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες ενεργοποιείται η υποχρέωση παροχής αμυντικής συνδρομής, τους όρους υπό τους οποίους παρέχεται και τις εκατέρωθεν δεσμεύσεις.
Περαιτέρω, στο δεύτερο εδάφιο της διάταξης του άρθρου 42 παρ. 7 ΣΕΕ αναφέρεται ότι οι δεσμεύσεις στον τομέα της άμυνας είναι σύμφωνες με αυτές που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο του NATO, το οποίο αποτελεί το θεμέλιο και το όργανο εφαρμογής της συλλογικής άμυνας των κρατών μελών. Η διάταξη αυτή προδιαγράφει σε μεγάλο βαθμό την τύχη της επίκλησής της, όταν πρόκειται για άσκηση συλλογικής άμυνας κατά ένοπλης επίθεσης η οποία εκδηλώνεται από μέλος του NATO. Είναι αμφίβολο αν στην περίπτωση αυτή η διάταξη αποκτήσει χαρακτήρα πέραν του αμιγώς διακηρυκτικού.
Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι οι ΗΠΑ, μακράν ο βασικότερος πυλώνας του NATO, δεν αρκούνται στις προβλέψεις του Βορειοατλαντικού Συμφώνου και του άρθρου 51, αλλά έχουν συνάψει διμερείς συμφωνίες αμυντικής συνεργασίας με τα περισσότερα μέλη του, οι οποίες ανανεώνονται περιοδικά. Η σύναψη συμφωνίας αμυντικής συνδρομής έχει όχι μόνο νομικό, αλλά και πολιτικό περιεχόμενο: Αποτυπώνει τη βούληση των συμβαλλομένων να δεσμευτούν στη βάση αμοιβαίων υποχρεώσεων, ανεξάρτητα από πολυμερείς συμμαχίες και μηχανισμούς συλλογικής ασφάλειας που θα μείνουν ουδέτεροι.
Το πολιτικό μήνυμα που εκπέμπεται με τη σύναψη συμφωνίας αμυντικής συνδρομής έχει αντίκτυπο τουλάχιστον συγκρίσιμο, αν όχι βαρύτερο, της επιχειρησιακής συνιστώσας της και σε κάθε περίπτωση είναι αξιοποιήσιμο πολύ νωρίτερα από την ενεργοποίησή της, αν και όποτε αυτή απαιτηθεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου