P-3B Orion & F-35 Lightning II: Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού

ΣΧΟΛΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ : Σε αυτά τα πουτανοσπέρματα που σκορπάνε δις απευθείας αναθέσεων άνευ επαρκούς αιτιολόγησης τους εύχομαι, να πατάνε γη και να λιώνουν τα πόδια τους. Οξυγόνο να αναπνέουν και να γίνεται θειάφι. Αν το πρόγραμμα των Ρ3 μας κόστισε να μην έχουμε ΜΕΚΟ upgrade έτοιμες ΉΔΗ και σε πιο φτηνές τιμές...τα F35 με υπέρ πολλαπλάσιο κόστος τί θα μας κοστίσουν;;

Επανάληψη του λάθους των P-3B Orion με τα F-35; – Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού. Μπορεί να αποτελεί γνωμικό που χρησιμοποιούν πολλοί συχνά πυκνά, όμως είναι αμφίβολο εάν συνυπολογίζεται, στο πεδίο της εφαρμοσμένης πολιτικής. Όλα μάλιστα δείχνουν πως θα το διαπιστώσουμε εκ νέου στις εξοπλιστικές αποφάσεις της χώρας.

Του Ζαχαρία Μίχα*
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)

Το σφάλμα αυτό ετοιμάζεται να διαπραχθεί σε μια εποχή όπου οι εξοπλιστικές «αγελάδες» όχι απλά δεν είναι παχιές αλλά τείνουν προς το «αποστεωμένες». Την ίδια στιγμή, το μέγεθος και η ανελαστικότητα των αναγκών, εύκολα θα αναβίβαζαν το απλό σφάλμα σε έγκλημα.

Η συζήτηση αφορά τη φερόμενη ως επικείμενη συμφωνία προμήθειας από την Ελλάδα 20 μαχητικών αεροσκαφών F-35 Lighting II για την Πολεμική Αεροπορία, τη δεδομένη χρονική στιγμή. Η εν λόγω εξοπλιστική επιλογή προβάλλεται ως επιχειρησιακή προτεραιότητα, αν και το πραγματικό κίνητρο θα πρέπει να αναζητηθεί στη «γεωπολιτική παράμετρο». Σε μια προσπάθεια να τεκμηριωθεί η «προτεραιότητα» έναντι όλων των υπολοίπων, έχει εκπονηθεί αφήγημα που προβάλλει το μαχητικό ως πανάκεια για την ελληνική άμυνα και ως «φόβητρο των Τούρκων».

Η προσπάθεια ανάσχεσης του αφοπλισμού της χώρας, συνεπεία της εποχής των Μνημονίων, ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 2010, όταν και επενδύθηκαν κάποια πρώτα χρήματα στην άμυνα. Το πρώτο λοιπόν σφάλμα, όπως αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος, ήταν η επένδυση μισού δισ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των υπέργηρων αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας (ΑΦΝΣ) τύπου P-3B Orion. Μια δεκαετία σχεδόν μετά, δεν έχει παραδοθεί ούτε ένα.

Θυσία των MEKO 200HN και των Mirage 2000-5

Οι ελληνικές εταιρίες, που ενεπλάκησαν στο έργο, πλην της κρατικής Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ), παρέδωσαν ό,τι συμφωνήθηκε. Δέκα χρόνια όμως μετά, αεροσκάφος που να επιχειρεί δεν έχει ενταχθεί στις Ένοπλες Δυνάμεις. Ακόμα κι αν υποτεθεί ότι τα αεροσκάφη θα παραδοθούν τα επόμενα χρόνια, η τεχνολογία των συστημάτων τους θα έχει ξεπεραστεί. Τα χρήματα που διατέθηκαν για το πρόγραμμα επαρκούσαν για να είχε προχωρήσει και να έχει σήμερα ολοκληρωθεί, η αναβάθμιση των τεσσάρων φρεγατών MEKO 200HN.

Σήμερα θα μιλούσαμε για την ελληνική ναυτική ισχύ από διαφορετική βάση. Θα υπήρχαν επτά κύριες μονάδες επιφανείας, οι τρεις νέας κατασκευής φρεγάτες τύπου FDI-HN -μετά την παραλαβή τους- και συμπληρωματικά οι τέσσερις αναβαθμισμένες φρεγάτες τύπου ΜΕΚΟ-200HN «ΥΔΡΑ». Θα υπήρχε δηλαδή, μια βάση επί της οποίας θα μπορούσε να σχεδιαστεί, χωρίς τη σημερινή ασφυκτική πίεση χρόνου, μακροπρόθεσμο ναυπηγικό πρόγραμμα αντικατάστασης των υπέργηρων και ακατάλληλων πλέον επιχειρησιακά μονάδων.

Εναλλακτικά, το ποσό των περίπου 500 εκατ. ευρώ θα μπορούσε να έχει διατεθεί για τη συνολική ενεργοποίηση και ενίσχυση του εξοπλισμού και του οπλισμού της Μοίρας των 24 μαχητικών αεροσκαφών Mirage 2000-5 Mk. 2. Το 2015, η Ελλάδα, στην κυριολεξία πέταξε από το παράθυρο μισό δισ. ευρώ, αφού δέκα χρόνια μετά δεν έχει υπάρξει επιστροφή στην επένδυση, ενώ η ανάγκη για άμεση απόδοση ήταν επιτακτική.

Εφτά φορές σοβαρότερο λάθος;

Το ερώτημα που τίθεται σήμερα είναι απλούστατο. Εάν το περί μεγάλου σφάλματος ισχύει για ένα πρόγραμμα ύψους 500 εκατ. ευρώ, όπως των P-3B, πόσο λογική πολιτικά, οικονομικά και επιχειρησιακά, είναι η απόφαση δαπάνης επταπλάσιου ποσού για ένα πρόγραμμα που επίσης θα αποδώσει μετά από μια δεκαετία; Το ποσό είναι μεγαλύτερο αν προστεθούν τα κόστη υποδομών και όπλων που δεν συμπεριλαμβάνονται στην ύψους 3,4 δις ευρώ με την τρέχουσα ισοτιμία σύμβαση.

Όπως και το 2015 που διαμορφωνόταν εντός της χώρας η συναίνεση για την εσφαλμένη «προτεραιότητα» υλοποίησης του προγράμματος των P-3B Orion, έτσι και σήμερα διανύουμε μια εποχή όπου η ανάγκη όσο το δυνατόν ταχύτερης απόδοσης σε μια -εφταπλάσιας αξίας- αμυντική επένδυση είναι εξαιρετικά κρίσιμη για το μέλλον της ελληνικής άμυνας. Παρεμπιπτόντως, εάν δεν ληφθεί πρόνοια, με τα υφιστάμενα δεδομένα αποκλείεται να ανατεθεί έργο στην εγχώρια αμυντική βιομηχανία.

Ενώ οι ανάγκες είναι τεράστιες και απόλυτα ανελαστικές σε πολλούς τομείς, επιλέγεται η προμήθεια 20 μαχητικών αεροσκαφών F-35A Lightning II, όπου το επιδιωκόμενο επιχειρησιακό αποτέλεσμα θα το δούμε μετά από μια δεκαετία περίπου. Όπως και με τα P-3B Orion, που δεν το έχουμε δει ακόμα και το πρόγραμμα των F-35 δεν στερείται προβλημάτων. Το οικονομικό μέγεθός του όμως ζαλίζει.

Για τους σκοπούς της παρούσας ανάλυσης, το ότι και τα δυο προγράμματα αφορούν την ίδια εταιρία -την αμερικανική Lockheed Martin– αντιμετωπίζεται ως σύμπτωση. Επίσης, η συζήτηση περί «καταλληλότητας ή μη» του αεροσκάφους για την Πολεμική Αεροπορία, δεν συμπεριλαμβάνεται. Η ανάλυση εστιάζει αποκλειστικά στο ορθολογικό ή μη μιας αμυντικής επένδυσης αυτού του μεγέθους, τη δεδομένη χρονική στιγμή, για την προσθήκη πολεμικής Μοίρας άλλης μιας αεροπορικής πλατφόρμας στο οπλοστάσιο. Ενός ποσού που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ώστε να θεραπεύσει χαίνουσες πληγές στο σώμα της εθνικής άμυνας.

Άμυνα με επικοινωνιακές πομφόλυγες δεν…

Δυστυχώς, το επικοινωνιακό «αμπαλάζ» για την προώθηση της κυβερνητικής απόφασης αποτελείται από εύπεπτες ανοησίες περί «υπερόπλων». Επιδερμικές αναφορές -μη επιχειρησιακής αλλά κυρίως πολιτικής- προσέγγισης που αγαπούν τα τηλεοπτικά παράθυρα, που όμως δεν αντέχουν στη βάσανο της σε βάθος εξέτασης προβλημάτων και ελλείψεων των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Η Ελλάδα δεν διεκδικεί δάφνες για τη συνεπή συντήρηση και υποστήριξη του κύριου στρατιωτικού υλικού που προμηθεύεται. Ως αποτέλεσμα, ευημερούν οι αριθμοί και οι λίστες ηχηρών, πρώτης γραμμής οπλικών συστημάτων, από τα οποία όμως η ελληνική άμυνα δεν εξασφαλίζει αυτό που ανέμενε ως απόδοση της επένδυσης, καθώς οι διαθεσιμότητες υποφέρουν σοβαρά.

Τι να κάνεις το Leopard 2HEL αν στερείται υποστήριξης; Αν π.χ. η στόχευση θα γίνεται «μέσα από το πυροβόλο», όπως είχε αναφέρει ελαφρά τη καρδία προβεβλημένος στρατηγός εν αποστρατεία που ανελίχθηκε και σε πολιτικές θέσεις; Τι να τα κάνεις τα F-35 εάν δεν διασφαλίσεις ότι ο υπάρχων αεροπορικός στόλος θα λειτουργεί ομαλά, με επαρκείς διαθεσιμότητες και υπογεγραμμένες συμφωνίες εν συνεχεία υποστήριξης (FOS/ΕΣΥ); Αν δεν έχεις δηλαδή συμπληρωμένο, ποσοτικά και ποιοτικά οπλοστάσιο; Αυτό δεν τυγχάνει προβολής, παρότι οι πλατφόρμες δεν πολεμούν από μόνες τους. Όσο προηγμένες κι αν είναι.

Κάτι ξέχασαν…

Πώς είναι δυνατόν μια πολιτική ηγεσία να προκρίνει ελαφρά τη καρδία υπογραφή μια τέτοια προμήθεια, όταν δεν έχει πάρει θέση για το μέλλον των 38 μη αναβαθμισμένων μαχητικών F-16C/-D Block 50, τα οποία οδεύουν ταχύτατα στην επιχειρησιακή απαξίωση και απόσυρση; Ή όταν με μία δήλωση διαγράφει από τη δύναμη του στόλου 32 μαχητικά F-16C/-D Block 30 τα οποία, εκτός άλλων, «βγάζουν» την επιχειρησιακή εκπαίδευση των νεαρών ανθυποσμηναγών;

Πέραν του ότι αποτελούν το πιο οικονομικό τρόπο αναγνώρισης και αναχαίτισης των Τούρκων εισβολέων. Μπορεί προς το παρόν στα ελληνοτουρκικά να επικρατεί ύφεση, ακόμα και οι καθ’ έξη κατευναστές πολιτικοί όμως γνωρίζουν, ότι τα σύννεφα μπορούν να μαζευτούν σε χρόνο ρεκόρ.

Η είδηση ότι προχωρά η προμήθεια αεροφερόμενων βλημάτων της οικογενείας Spice και εν συνεχεία των Rampage συνιστούν αναμφισβήτητα θετική εξέλιξη. Βέβαια, το πρόγραμμα ακόμα προχωρά… αλλά δυσκολεύεται επί μακρόν να φθάσει στο τέρμα. Δυστυχώς, προγράμματα κρίσιμων αεροφερόμενων όπλων δεν εντάσσονται στο επικοινωνιακό αφήγημα περί συντριπτικής ελληνικής αεροπορικής υπεροπλίας, αποκαλύπτοντας το μειωμένο ενδιαφέρον της πολιτικής ηγεσίας.

Έλλειμμα αμυντικής ή μήπως πολιτικής νοικοκυροσύνης;

Η ελληνική κοινωνία βομβαρδίζεται καθημερινά με στοχευμένα μηνύματα περί της τρομακτικής ισχύος που θα συνιστά ο συνδυασμός των Rafale με τα F-35A. Χωρίς να σημαίνει ότι αυτό δεν ισχύει, οι συνήθειες «παπαγάλοι» λησμονούν -ή δεν αντιλαμβάνονται- τον οικονομικό παράγοντα. Ότι μαχητικά αεροσκάφη αυτής της κατηγορίας, δεν επιδέχονται παρέμβασης ευφυών μηχανικών αεροσκαφών του παρελθόντος, που διασφάλιζαν ότι θα μπορούν να επιχειρήσουν.

Τα μαχητικά αεροσκάφη 4,5 και 5ης γενιάς χρειάζονται συμβάσεις FOS/Ε.Σ.Υ. για να λειτουργήσουν ομαλά εντός ενός αμυντικού συστήματος. Το ετήσιο κόστος υποστήριξης – συντήρησης κυμαίνεται σήμερα περί τα 5 εκατ. ευρώ. Το ερώτημα προς τη στρατιωτική και πολιτική ηγεσία είναι απλό: Εάν υποτεθεί ότι η Πολεμική Αεροπορία θα διαθέτει τα επόμενα χρόνια 50-60 τέτοια αεροσκάφη, έχουν εξασφαλιστεί 250-300 εκατ. ευρώ που θα απαιτούνται ετησίως για την ομαλή επιχειρησιακή τους αξιοποίηση;

Υπάρχουν ευθύνες

Υπάρχει συνείδηση ότι το κόστος προμήθειας του αμυντικού υλικού (στη συγκεκριμένη περίπτωση των μαχητικών) αντιστοιχεί περίπου στο 25% του συνολικού Κόστους Κύκλου Ζωής (ΚΚΖ) τους, το οποίο αποτελεί το άθροισμα του κόστους προμήθειας, λειτουργίας – υποστήριξης, και απόσυρσης; Δηλαδή ότι με υπολογιζόμενο επιχειρησιακό βίο 30 ετών, το κόστος επιχειρησιακής αξιοποίησης – υποστήριξης των μαχητικών για τρεις δεκαετίες θα είναι τουλάχιστον τριπλάσιο του κόστους προμήθειας τους;

Βασικό κυβερνητικό αφήγημα αποτελεί η νοικοκυρεμένη διαχείριση των οικονομικών. Ισχύει αυτό στον τομέα της άμυνας; Ο σημερινός μας σχολιασμός αφορά μόλις το 30% του μελλοντικού στόλου μαχητικών αεροσκαφών… Χωρίς αναφορά σε αεροσκάφη μεταφορικά, έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου (ΑΣΕΠΕ), ελικόπτερα κ.λπ. Το «σπορ» της άμυνας είναι πανάκριβο. Πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγήτορες φέρουν ευθύνες για τη διαχείριση, οι οποίες πρέπει κάποια στιγμή να αναζητηθούν.

ΠΗΓΗ