Δυσάρεστες Αναλύσεις για Δυσάρεστα Ερωτήματα: Αναλώσιμα Αεροσκάφη σε Ετοιμότητα.

ΣΧΟΛΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ : Πολύ καλό άρθρο. Ιδιαίτερη προσοχή και στα σχόλια ειδικά του Αντιπτέραρχου ε.ε Ζηκίδη. Η ιδιαιτερότητα του σχολιασμού του Βελισάριου  έγκειται στο ότι -σε αντίθεση με την κρατούσα λογική των υπερατού και της παράθεσης τεχνικών χαρακτηριστικών- βλέπει το θέμα των προμηθειών ολιστικά και συναρτήσει του αντιπάλου και του γεωγραφικού χώρου. Να θυμίσω τι γράφαμε ΕΔΩ, και ΕΔΩ , όταν λέγαμε ότι ΗΠΑ και Κίνα είναι απόλυτα σίγουρο ότι  προχωρούν ακάθεκτες προς μια βίαιη σύγκρουση. Και τι θα γίνει σε αυτήν την περίπτωση εάν η Αμερική δεν αλλάξει τρόπο πολέμου θα χάσει στον επόμενο μεγάλο πόλεμο. Η Αμερική χρειάζεται έναν νέο τρόπο πολέμου, τόσο για την ίδια όσο και για τους συμμάχους και τους εταίρους της. Έναν τρόπο άγνωστο στους Σίνες.! Όπως και εμείς χρειαζόμαστε ΝΕΟ ΔΟΓΜΑ ΠΟΛΕΜΟΥ.

Σ.τ.Μ.: Το -φαινομενικά άσχετο με την ελληνική πραγματικότητα- άρθρο μεταφράζεται επειδή βασικά στοιχεία του σκεπτικού των συντακτών σχετίζονται άμεσα όχι μόνον με την πραγματικότητα της Πολεμικής Αεροπορίας και των θεμάτων που αντιμετωπίζει, αλλά και με συγκεκριμένα, κρίσιμα ζητήματα που είναι (ή φαίνεται να είναι) υπό εξέταση σε σχέση με τον εξοπλισμό της και τη δομή δυνάμεώς της.

Επαφίεται στον οξυδερκή αναγνώστη να ταυτοποιήσει τα σχετικά σημεία και στοιχεία.)

Διαλέξτε τη δική σας ταινία περιπέτειας: Πώς είναι πιθανότερο να τερματιστεί ο επόμενος πόλεμος των ΗΠΑ εναντίον άλλης μεγάλης δύναμης; (Διαλέξτε μία από τις επόμενες απαντήσεις.)

Α. Η σύγκρουση τελειώνει πολύ γρήγορα, οι ΗΠΑ κερδίζουν, η ζωή συνεχίζεται, και δεν υπάρχει κάτι προς ανάλυση.

Β. Η σύγκρουση τελειώνει πολύ γρήγορα, η ΗΠΑ χάνουν, η ζωή συνεχίζεται, και δεν υπάρχει κάτι προς ανάλυση.

Γ.  Η σύγκρουση τελειώνει πολύ γρήγορα, όλοι σκοτώνονται, και δεν υπάρχει κάτι προς ανάλυση.

Εάν διαλέξατε: «Κανένα από τα παραπάνω», μάλλον δεν έχετε προοπτικές για σεναριογράφος ταινιών δράσης του ’80, ίσως όμως έχετε προοπτικές για στρατηγικός αναλυτής. Ας ξετυλίξουμε το κουβάρι της επιλογής Δ: Η σύγκρουση συνεχίζεται σε βάθος χρόνου, που ασυναίσθητα απορρίπτεται. Η εμμονή του αμερικανικού αμυντικού κατεστημένου, καθ’ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, με την πυρηνική σύγκρουση, έχει αφήσει πίσω της ως παραπροϊόν μία δηλητηριώδη κληρονομιά από υποθέσεις που αντέχουν στον χρόνο, με κυριότερη την υπόρρητη προσδοκία ότι μία σύγκρουση μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων θα είναι σύντομη και  έντονη. Αν και η προσδοκία αυτή έχει επιπτώσεις σε πολλούς τομείς, από τη στρατιωτική επιμελητεία και την παγκόσμια οικονομία μέχρι τον τερματισμό της συγκρούσεως, εδώ θα ασχοληθούμε με τις απώλειες μαχητικών αεροσκαφών.

Οι χειριστές μαχητικών όλων των κλάδων των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων επιδιώκουν εξαιρετικά ευνοϊκές γι’ αυτούς σχέσεις απωλειών μεταξύ των ιδίων και των αντιπάλων τους· οι σχέσεις αυτές δεν μπορούν να θεωρηθούν δεδομένες σε μία μελλοντική σύγκρουση. Αν και τα σημερινά αμερικανικά αεροσκάφη είναι έξοχα επιτεύγματα της τεχνικής, τόσο που να πλησιάζουν το θαύμα, η τάση αυτή δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο: όλο και λιγότερο αεροσκάφη πρέπει να είναι όλο και πιο εξαιρετικά από τεχνικής απόψεως, και τα όλο και πιο εξαιρετικά από τεχνικής απόψεως αεροσκάφη είναι όλο και λιγότερα κατά το πλήθος. Αυτός ο φαύλος κύκλος περιγράφεται καλύτερα απ’ όλους από τον Norman Augustine: «Το έτος 2054, ολόκληρος ο αμυντικός προϋπολογισμός θα επαρκεί για την προμήθεια ενός μόνου μαχητικού. Αυτό το αεροσκάφος θα το μοιράζονται η Αεροπορία και το Ναυτικό για 3½ ημέρες την εβδομάδα, εκτός από κάθε δίσεκτο έτος, οπότε θα παραχωρείται και στους Πεζοναύτες την επιπλέον ημέρα του έτους.»

Αντιθέτως, μία συμβατική σύγκρουση με έναν ισοδύναμο αντίπαλο θα μπορούσε πολύ εύκολα να έχει ως αποτέλεσμα τη ραγδαία απώλεια αεροσκαφών και κατανάλωση πυρομαχικών, τόσο στον αέρα όσο και στο έδαφος. Εν συνεχεία, ο πόλεμος θα μπορούσε να μετατραπεί σε αδιέξοδο. Τι θα μπορούσαν να κάνουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους εκ των προτέρων για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ως αντισταθμιστική στρατηγική;

Η ιδέα ενός πολέμου στους αιθέρες πάνω από τη θάλασσα εναντίον της Κίνας ή της Ρωσίας που έχει περιέλθει σε αδιέξοδο, θυμίζει το Δυτικό Μέτωπο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Εδώ το αδιέξοδο δεν καθορίζεται από τα χαρακώματα και τα συρματοπλέγματα στον φυσικό χώρο, αλλά μάλλον από την αδυναμία να εμφανιστεί ένα δεύτερο κύμα αεροπορικής ισχύος αφού θα έχει χαθεί το πρώτο κύμα. Η αμερικανική αεροπορική ισχύς θα αδυνάτιζε πάρα πολύ και πάρα πολύ γρήγορα με την απομάκρυνση των F-22 και F-35 από τη γραμμή πτήσεως, πολύ περισσότερο όταν οι διάδρομοι απογειώσεως μετατραπούν σε μπάζα γεμάτα κρατήρες και σκόρπια καιόμενα αεροσκάφη.

Από την άλλη πλευρά, ούτε οι αξιοσημείωτες παραγωγικές δυνατότητες της Κίνας είναι απεριόριστες ή ανίκητες. Η ανάγκη για έμπειρους χειριστές που να επανδρώσουν τα αεροσκάφη αντικαταστάσεως μπορεί, επίσης, να αποτελέσει κρίσιμο παράγοντα σε έναν μελλοντικό πόλεμο μεγάλων δυνάμεων, όπως ακριβώς ήταν για την Αυτοκρατορική Ιαπωνία. Σε ένα τέτοιο μέλλον, η ικανότητα να ξαναδημιουργηθεί ταχύτατα μία δύναμη «αποδεκτών» -σε αντιδιαστολή με τα «εξαιρετικά»- αεροσκαφών, θα είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγων ώστε να μπορούν οι ΗΠΑ να επιδιώξουν τον τερματισμό του πολέμου με ευνοϊκούς όρους.

Μία τρισκελής αντισταθμιστική στρατηγική μπορεί να συντηρήσει και να διευρύνει την αεροπορική μαχητική ισχύ, παρά τις ραγδαίες απώλειες. Η πρώτη αρχή είναι ότι κάθε αεροσκάφος που επιβιώνει, είναι ένα αεροσκάφος που παράγεται. Τα υπάρχοντα, προηγμένα, αεροσκάφη πρέπει να αναπτύσσονται στις επιχειρήσεις προσεκτικά και να προστατεύονται καλά από μεγάλους αριθμούς ανεπάνδρωτων μαχητικών αεροσκαφών (UCAV). Δεύτερον, οι ΗΠΑ θα πρέπει να εξετάσουν σοβαρά και έμπρακτα την πραγματική δυνατότητα να επαναφέρουν γρήγορα σε ενεργό κατάσταση αεροσκάφη που έχουν τεθεί εκτός χρήσης (που έχουν «μπει στη ναφθαλίνη»). Τρίτον, και ίσως το πιο σημαντικό, οι ΗΠΑ θα πρέπει να επενδύσουν στον σχεδιασμό και παραγωγή πρωτοτύπων νέων, αναπληρωματικών μαχητικών, τόσο επανδρωμένων όσο και ανεπάνδρωτων, που είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να μπορούν να κατασκευαστούν γρήγορα και σε μεγάλους αριθμούς.

Κανένα σχέδιο δεν επιβιώνει της αρχικής επαφής με τον αντίπαλο

Ο γενικευμένος πόλεμος είναι, γενικώς, απρόβλεπτος. Ο Κλαούζεβιτς υπογραμμίζει την επιρροή της τυχαιότητας και της πιθανότητας στον πόλεμο· ο Σουν Τσου συμβουλεύει τους διοικητές να νικούν χωρίς να πολεμούν. Σε τελική ανάλυση, γιατί να κλιμακώσεις μέχρι τη μάχη με τη χαοτική τριβή, όταν η πολιτική μπορεί να αποδώσει τα επιθυμητά αποτελέσματα με ασφάλεια; Οι συντάκτες του παρόντος έχουν τίτλους σπουδών στο αντικείμενο των Εφαρμοσμένων Πιθανοτήτων και προκρίνουν τη σοφία της επιδίωξης ενός βέβαιου αποτελέσματος έναντι ενός στοιχήματος με θολές προοπτικές. Ένας πόλεμος μεταξύ μεγάλων δυνάμεων στις επόμενες δεκαετίες θα προέρχεται πιθανότατα από τον λανθασμένο υπολογισμό ενός ή περισσοτέρου εκ των εμπολέμων -δηλαδή του τελικώς ηττημένου (ή ηττημένων)· ο λανθασμένος υπολογισμός θα έχει ως αποτέλεσμα τη διεξαγωγή ορμητικού, συγκεχυμένου και αβέβαιου αγώνα στις εναρκτήριες εμπλοκές. Πολλοί διοικητές θα έμπαιναν στον πειρασμό να επιδιώξουν μία αστραπιαία αποφασιστική νίκη με μία τέτοιου είδους συμπλοκή. Στην εποχή των πυραύλων ακριβείας και μεγάλου βεληνεκούς που βάλλονται από εξαιρετικά μεγάλες αποστάσεις, τα μαχητικά αεροσκάφη είναι το πλησιέστερο στοιχείο προς τα στρατεύματα εφόδου που επιτίθενται στο μέτωπο στην αιματηρή συμπλοκή του πολέμου φθοράς.

Ο κίνδυνος για τις πολύπλοκα, δύσκολα αναπληρούμενα μαχητικά αεροσκάφη πρέπει να γίνει αντιληπτός, να αναγνωριστεί και να μετριαστεί από τις ΗΠΑ και τους Συμμάχους της, πριν αυτά εκτεθούν στον κίνδυνο εντατικών μαχών. Ένας τρόπος να αμβλυνθεί ο κίνδυνος είναι να βασιστούμε σε ανεπάνδρωτα αερσκάφη· όμως, καθώς τα συστήματα αυτά έχουν πολυπλοκότητα παρεμφερή με αυτήν των επανδρωμένων συστημάτων -και, σε μερικές περιπτώσεις, μεγαλύτερη, θα πρέπει να αναμένουμε ότι θα υπόκεινται στους ίδιους περιορισμούς παραγωγής όπως και τα επανδρωμένα συστήματα.

Σε αυτή τη γενική κατεύθυνση, μία δελεαστική και ήδη υλοποιούμενη προσέγγιση είναι να αναπτυχθούν ανεπάνδρωτα μαχητικά που θα απορροφούν τις εχθρικές επιθέσεις ενώ ταυτόχρονα να κατένειμαν περισσότερα τους φίλους αισθητήρες και όπλα. Μετά από δεκαετίες ανάπτυξης, οι πλατφόρμες αυτές είναι εύκολο να αναπτυχθούν, σχετικά φτηνές, και έτοιμες για γρήγορη ανάπτυξη σε επιχειρήσεις. Επιπροσθέτως των επιχειρησιακών λόγων, η παραγωγή τέτοιων ανεπάνδρωτων αεροσκαφών σε σημαντικές ποσότητες στο προσεχές μέλλον θα βοηθούσε στη διατήρηση της βιομηχανικής βάσης διαθέσιμης για επιταχυμένη παραγωγή, εάν παραστεί ανάγκη.

Οι Αντικαταστάσεις Απωλειών

Ας υποθέσουμε προς στιγμήν ότι οι σεναριογράφοι του ’80 έκαναν λάθος, και ένας πόλεμος μεταξύ μεγάλων δυνάμεων τραβάει για μήνες ή και χρόνια. Πώς θα μπορούσαν οι ΗΠΑ να μειώσουν τον κίνδυνο τώρα; Μία παρατεταμένη σύγκρουση μεταξύ μεγάλων δυνάμεων θα απαιτούσε την καταφυγή σε αεροσκάφη «δεύτερης κατηγορίας». Μεγάλο μέρος μίας τέτοιας δυνατότητας καταφυγής υφίσταται ήδη υπό τη μορφή των  πολεμικών μοιρών της Εφεδρείας (Σ.τ.Μ.: της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ) και τις Αεροπορικής Εθνοφυλακής, πολλές από τις οποίες πιθανότατα θα λάμβαναν μέρος στις μάχες. Παρ’ όλα αυτά, η λογική της φθοράς και των απωλειών ισχύει και για αυτές τις εφεδρικές αεροπορικές δυνάμεις. Οι -ειδικές, ξεχωριστές για την αεροπορία- πολιτικές προσωπικού, εν μέρει υιοθετημένες από την εμπειρία της έλλειψης χειριστών στην Αυτοκρατορική Ιαπωνία κατά τον Β’ ΠΠ, διασφαλίζουν μία σχετικά ευρεία διαθεσιμότητα εκπαιδευμένων και έμπειρων χειριστών μαχητικών στις ΗΠΑ. Ακόμη κι έτσι όμως, αυτοί θα χρειάζονται μαχητικά για να πετάξουν.

Ευτυχώς, οι ΗΠΑ έχουν επίσης ένα μεγάλο σύνολο από αποσυρμένα αλλά «διατηρημένα» αεροσκάφη, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται στο «νεκροταφείο», στην Αεροπορική Βάση Davis-Monthan της Αριζόνας. Ενόσω είναι σε εξέλιξη ο εκσυγχρονισμός των υφισταμένων αεροπορικών πτερύγων, καλό θα ήταν οι υπεύθυνοι για τον προϋπολογισμό να εξετάσουν προγράμματα επέκτασης του χρόνου χρήσης (SLEP – Service Life Extension Programs) για τα «καλύτερα» αεροσκάφη προηγούμενης γενιάς ως μία ενδεχόμενη πηγή αναπλήρωσης για τις απώλειες των επανδρωμένων αεροσκαφών, καθώς και να επενδύσουν σε μεγαλύτερο δυναμικό για την επιτάχυνσή του.

Παρά το ότι η αύξηση της χρηματοδότησης για τη διατήρηση, συντήρηση, και αναγέννηση αεροσκαφών στο «νεκροταφείο» είναι μία επιλογή για την ύπαρξη αποθέματος αεροσκαφών, αυτή ομολογουμένως δεν βρίσκεται σε συμφωνία με τα ευρύτερα κίνητρα του κράτους ή της βιομηχανίας (με την πιθανή εξαίρεση της 2^ης Βουλευτικής Περιφέρειας της Αριζόνας).

Μία συμπληρωματική προσέγγιση είναι η προετοιμασία σχεδίων ετοιμότητας για αεροσκάφη που μπορούν να κατασκευαστούν και να τεθούν σε υπηρεσία ταχύτατα. Ειδικά για αυτή την κατηγορία αεροσκαφών, όσο περισσότερα κοινά εξαρτήματα έχουν με υφιστάμενα στρατιωτικά (και πολιτικά) αεροσκάφη, τόσο το καλύτερο.

«Αρκετά καλά» σημαίνει και τα δύο: πρέπει να είναι και αρκετά και καλά

Οι δύο πρώτες αντισταθμιστικές στρατηγικές είναι ομολογουμένως αναγκαστικές και όχι βέλτιστες λύσεις. Το πιο πιθανό επιχειρησιακό περιβάλλον (στον Ινδικό και Ειρηνικό Ωκεανό) και ο πιο πιθανός/επικίνδυνος αντίπαλος (η Κίνα) προδιαγράφουν τις απαιτούμενες επιχειρησιακές ικανότητες που πρέπει να διαθέτουν τα αεροσκάφη αντικαταστάσεως: θα πρέπει να έχουν μακρά ακτίνα δράσεως για να έχει νόημα η αξιοποίησή τους στις αχανείς εκτάσεις του Ειρηνικού και θα πρέπει να είναι μικρού ίχνους ώστε να αποφεύγουν την ανίχνευση και να μπορούν να επιβιώσουν απέναντι σε ικανή αντιαεροπορική άμυνα.

Οι προδιαγραφές για τέτοια αεροσκάφη, σαφείς και επαρκώς δικαιολογημένες, θα πρέπει να βασίζονται σε μία σταθερή, εύλογη και συνεκτική αντίληψη για το σχεδιαζόμενο επιχειρησιακό περιβάλλον. Οι δημοσιονομικές συνθήκες για αυτή την πρόταση  σημαίνουν ότι θα πρέπει να σχεδιαστούν για άμεση παραγωγή με σχετικά μικρό κόστος, και συνακόλουθα με μικρό τεχνολογικό κίνδυνο. Η ταχύτητα της παραγωγής είναι η αποφασιστική παράμετρος. Άλλες παράμετροι επιδόσεων, όπως η ταχύτητα του αεροσκάφους, θα πρέπει να ελέγχονται αυστηρότατα εν όψει του φαινομένου του «ερπυσμού των προδιαγραφών».

Τα αεροσκάφη αντικατάστασης θα πρέπει να είναι και αρκετά και καλά.

Το Υπουργείο Αμύνης θα πρέπει να ξεκινήσει με αυτές τις μέτριες και καλά τεκμηριωμένες απαιτήσεις ώστε με διαδοχικές προσεγγίσεις να αναπτύξει, επαρκή, απλώς, σχέδια. Η πρώιμη και εκτενής εφαρμογή των αρχών της τεχνολογίας συστημάτων (systems engineering) μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο, όπως μπορεί να τον μειώσει και η ενσωμάτωση ώριμων τεχνολογιών, σε αντίθεση με τον πειρασμό για άλματα προς εξωτικές δυνατότητες. Η ιδιοκτησία των πνευματικών δικαιωμάτων των σχεδίων από το Κράτος θα παρείχε τη δυνατότητα παραγωγής κάθε συστήματος όχι από έναν μοναδικό αλλά από πολλούς αναδόχους, με ανταγωνιστικούς όρους εάν ανέκυπτε ανάγκη, όπως συνέβη με το παράδειγμα της επιτυχούς ανάπτυξης και προμήθειας των πυραύλων πλεύσης τύπου Tomahawk. Μέσω του μηχανισμού που έχει ήδη περιγραφεί στο κείμενο Κατανεμημένη Παραγωγή για Κατανεμημένη Φονικότητα, θα μπορούσαν να παρασχεθούν κίνητρα σε ένα ευρύ φάσμα του αμερικανικού βιομηχανικού και πολιτικού κατεστημένου για να επενδύσουν στην αεροδιαστημική βιομηχανική ικανότητα.

Επίλογος

Το δυσάρεστο μέρος του ερωτήματος δεν αφορά την τεχνική δυσκολία της αντιμετώπισης ή τη δυσκολία της ενίσχυσης της βιομηχανικής βάσεως. Αφορά τη δυσκολία της παραδοχής του πόσο καταστροφικός θα μπορούσε να είναι ένας μελλοντικός πόλεμος μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, και του ότι τα καλύτερα και πιο ακριβά «υλικά» μας θα είναι, πιθανότατα, τα πρώτα που θα χαθούν. Και αφορά την παραδοχή του πόσο σημαντική θα μπορούσε να είναι ως αντισταθμιστική πολιτική μία αξιοποιήσιμη «δεύτερη γραμμή» αεροσκαφών, σε περίπτωση που οι περισσότερες δυνάμεις πρώτης γραμμής καταλήξουν να συγκρουστούν με τις αντίπαλες.

*Ο Πλωτάρχης Collin Fox του Αμ. Π.Ν. είναι αξιωματικός ειδικός περιοχών εξωτερικού (Σ.τ.Μ.: στις Αμερικανικές Ένοπλες Δυνάμεις οι Αξιωματικοί FAO είναι αξιωματικοί που, στις βαθμίδες των ανωτέρων βαθμών λαμβάνουν τυπική (συνήθως και πανεπιστημιακή) εξειδίκευση σε μία ευρεία περιοχή του κόσμου που ενδιαφέρει τις ΗΠΑ και εν συνεχεία υπηρετούν σε θέσεις πληροφοριών ή συνδέσμων που αφορούν τις περιοχές αυτές

Ο Harrison Schramm είναι απόστρατος αξιωματικός της Ναυτικής Αεροπορίας του Αμ. Π.Ν. Είναι Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Analytics του Ιδρύματος για την Επιχειρησιακή Έρευνα και τις Επιστήμες Διοίκησης Επιχειρήσεων (Institute for Operations Research and the Management Sciences – INFORMS) και Βασικός Ερευνητής στην εταιρεία Group W.

ΠΗΓΗ