(Μη) Επανδρωμένα υποβρύχια μικρού εκτοπίσματος… “UUV Orca”, το μέλλον “φωνάζει”

ΣΧΟΛΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ : ...“UUV Orca”, το μέλλον “φωνάζει”....και το μέλλον και το παρόν φωνάζουν, αλλά εδώ στην Ελλάδα φοράνε ωτοασπίδες. Η Ελλάδα έπρεπε να εφαρμόσει το δόγμα του συνεχούς αγώνα κατά της Τουρκίας από το 1922 και μετά τουλάχιστον με ανασύσταση βιομηχανίας, στρατού και γενικότερης οικονομίας στηριζόμενη στην αγροτική και κτηνοτροφική αυτάρκεια.
Επιτρέψαμε στην Τουρκία να δώσει όραμα στους Μογγόλους την επανασύσταση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ιστορικά σφάλματα και ο χρόνος πίσω δεν γυρνά!

Ο πόλεμος του μέλλοντος στο βυθό. Επανδρωμένα και μη υποβρύχια μικρού εκτοπίσματος. Οι ναυτικές επιχειρήσεις του αύριο προ των πυλών. Οι πρώτες αναφορές και αναλύσεις σχετικά με το ρόλο που θα διαδραματίσουν πολύ σύντομα, στο άμεσο μέλλον δηλαδή, τα επανδρωμένα και μη επανδρωμένα (Unmanned Underwater Vehicles) υποβρύχια στις ναυτικές επιχειρήσεις, συμπληρώνουν πλέον χρόνο μεγαλύτερο της πενταετίας. Ειδικά αφιερώματα δε για το πώς θα επηρεάσουν και θα διαμορφώσουν το μελλοντικό πόλεμο στη θάλασσα έχουν γίνει κυρίως από τον καθηγητή Γεωπολιτικής της Σχολής Ευελπίδων, Κ. Γρίβα. Εξ όσων έχουν υποπέσει στην αντίληψή μας.

Του Στέργιου Δ. Θεοφανίδη

Αφορμή για τη σημερινή ανάλυση είναι φυσικά η δημοσιοποίηση των σχεδιασμών της Τουρκίας για την ανάπτυξη και ναυπήγηση του μικρού εκτοπίσματος (458 τόνων σε πλεύση στην επιφάνεια και 540 σε κατάδυση) επανδρωμένου υποβρυχίου STM 500.

Οι εξελίξεις στο χώρο των μη επανδρωμένων και επανδρωμένων μικρών υποβρυχίων σε παγκόσμιο επίπεδο είναι πλέον καταιγιστικές, καθώς όπως φαίνεται πέρα από την Κίνα, τόσο η Ρωσία, όσο και οι ΗΠΑ, εστιάζουν όλο και περισσότερο τις προσπάθειές τους στην ανάπτυξη τέτοιων σκαφών.

Αποκαλυπτικό των προθέσεων και των προσπαθειών που καταβάλλονται στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, είναι ένα πρόσφατο άρθρο του “The National Interest” με τίτλο “The future of undersea Combat is on the Horizon”. H αμερικανική αυτή αναφορά ξεκινά με την παρουσίαση των υποβρυχίων Orca και ξεδιπλώνει τις προοπτικές της αξιοποίησης τους σε διάφορους ρόλους στις ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις και τις αποστολές εναντίον σκαφών επιφανείας.

Το XLDUUV (Extra Large Diameter Unmanned Underwater Vehicle) Orca, αποτελεί απάντηση στο κινέζικο ΗSU-001, που επιδείχθηκε για πρώτη φορά στη μεγάλη στρατιωτική παρέλαση, κατά τους εορτασμούς για τη συμπλήρωση 70 ετών από την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Το Ναυτικό των ΗΠΑ υπέγραψε συμβόλαιο ύψους 274,4 εκατομμυρίων δολαρίων με την Boeing για τη ναυπήγηση τεσσάρων αρχικά και κατόπιν πέντε τέτοιων μη επανδρωμένων υποβρυχίων, τον Φεβρουάριο του 2019.

Στον διαγωνισμό που είχε προηγηθεί, το σχέδιο της Boeing είχε επικρατήσει του αντίστοιχου κυλινδρικού της Lockheed Martin. Αν και πολύ λίγα πράγματα είναι γνωστά για τις δυνατότητές του, το UUV τύπου Orca που σχεδιάστηκε από το τμήμα Phantom Works της Boeing, προήλθε σχεδιαστικά (αποτελεί εξέλιξη δηλαδή…) από το μικρότερο Echo Voyager, του οποίου οι θαλάσσιες δοκιμές ξεκίνησαν πριν από τέσσερα περίπου χρόνια, εντός του 2017.

Το 50 τόνων Echo Voyager που επίσης είναι προϊόν του Phantom Works φυσικά, έχει μήκος 15,5 μέτρων και μέγιστη ακτίνα 7.500 μιλίων. Στη διαδικασία σχεδίασης και ανάπτυξής του δε, αξιοποιήθηκαν τεχνολογίες που είχαν αναπτυχθεί στα μικρότερα μη επανδρωμένα υποβρύχια Echo Seeker και Echo Ranger.

Κατά τις δοκιμές του παρέμεινε στη θάλασσα για χρονικό διάστημα τριών μηνών, ενώ θεωρητικά μπορεί να αξιοποιείται επί έξι συνεχείς μήνες! Το μέγιστο βάθος κατάδυσης φτάνει τα 3.350 μέτρα, τη στιγμή που ελάχιστα επανδρωμένα υποβρύχια μπορούν να επιχειρήσουν σε βάθη μεγαλύτερα των 500 μέτρων.

Η μέγιστη ταχύτητα πλεύσης του, που είναι και το μεγαλύτερό του μειονέκτημα (για λόγους αύξησης της αυτονομίας και της ακτίνας) ανέρχεται σε εννέα μίλια ανά ώρα, ενώ η κανονική σε τρία μόλις μίλια ανά ώρα (οικονομικά στοιχεία πλεύσης). Για τη φόρτιση των συστοιχιών μπαταριών ιόντων λιθίου που διαθέτει το μη επανδρωμένο υποβρύχιο Orca, χρησιμοποιείται ένας πετρελαιοκινητήρας με απόθεμα καυσίμου 1000 γαλονιών (3.800 λίτρων).

Η ναυτιλία του Orca διασφαλίζεται μέσω βυθομέτρων και γυροσκοπικών συστημάτων, αλλά και μέσω δορυφορικής κεραίας, η οποία εκτείνεται όταν το υποβρύχιο βρίσκεται κοντά στην επιφάνεια, προκειμένου να λάβει ακριβές στίγμα (συντεταγμένες θέσης) μέσω δορυφορικού δικτύου GPS.

Σημαντική διαφορά του Orca σε σχέση με το Echo Voyager, πέρα από το μικρότερο μήκος, είναι ότι το πρώτο θα χρησιμοποιεί εξελιγμένο προωστικό σύστημα τύπου pump jet, αντί κλασικής διάταξης προπέλας, και πιθανότατα θα είναι ταχύτερο και πιο ήσυχο. Η πραγματική πρόκληση όμως για τα μη επανδρωμένα υποβρύχια τύπου Orca που θα ενταχθούν σε υπηρεσία στο USN, εντοπίζεται στις διαδικασίες λήψης εντολών και τον τρόπο αυτόνομης ενέργειας.

Σε αντίθεση με τις τορπίλες και τα μικρά μη επανδρωμένα υποβρύχια που επιχειρούν διασυνδεδεμένα μέσω καλωδιώσεων με μητρικά σκάφη, ή σκάφη επιφανείας από τα οποία φέρονται και ελέγχονται και σε αντίθεση με οπλισμένα UAV κατηγορίας MALE και HALE τα οποία ελέγχονται από αποστάσεις χιλιάδων χιλιομέτρων μέσω δορυφορικής σύνδεσης, τα UVV Orca λόγω συνθηκών θα πρέπει να ενσωματώνουν προηγμένο λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) , έτσι ώστε να μπορούν να δρουν εντελώς αυτόνομα.

Πέρα δηλαδή από το ότι τα συστήματά του θα λειτουργούν και θα αποκρίνονται βάσει προκαθορισμένων εντολών (inputs), τα UUV του Ναυτικού των ΗΠΑ θα πρέπει να μπορούν με απόλυτη ασφάλεια να κάνουν ορθές επιλογές. Θα πρέπει δηλαδή αυτόνομα να μπορούν να αλλάξουν πορεία ή βάθος πλεύσης, προκειμένου να αποφύγουν κάποιο πλοίο λόγου χάρη, ή να επιλέξουν την προσβολή ενός στόχου ή όχι, ανάλογα με το εάν μία επαφή μέσω σόναρ χαρακτηριστεί (βάσει των δεδομένων της ψηφιακής βιβλιοθήκης χαρακτηριστικών θορύβου) εχθρική ή φιλική.

Οι Αμερικανοί υποστηρίζουν βέβαια ότι υπάρχει πολύς δρόμος ακόμη μέχρι την απόδοση αυτόνομης δυνατότητας επιλογής και προσβολής στόχων με βάση την ηχητική τους υπογραφή. Κατά περιόδους δε, το Orca θα ανέχεται στην επιφάνεια προκειμένου να λαμβάνει μέσω δορυφορικής σύνδεσης, ανανεώσεις στοιχείων και πάγιων εντολών.

Για όλους αυτούς τους λόγους προφανώς, οι Τούρκοι πήγαν στην επιλογή της σχεδίασης, ανάπτυξης και μελλοντικά ναυπήγησης μικρών επανδρωμένων υποβρυχίων και όχι μη επανδρωμένων. Τα οποία προς το παρόν τουλάχιστον δεν έχουν πρακτικές δυνατότητες αυτόνομης επίθεσης εναντίον εχθρικών σκαφών, αλλά μόνο προκαθορισμένων (υπό μορφή ενέδρας…) επιθέσεων από συγκεκριμένα σημεία.

H πρώιμη επιχειρησιακή αξιοποίηση

Μη επανδρωμένα υποβρύχια με δυνατότητες αυτόνομων πολεμικών επιχειρήσεων δεν διαθέτουν προς το παρόν ούτε η Ρωσία, ούτε η Κίνα, ενώ το ίδιο ισχύει και για τις ΗΠΑ. Το κόστος βέβαια εκτιμάται ότι θα είναι ο καθοριστικός παράγοντας για μία τέτοια εξέλιξη σε βάθος δεκαετίας. Ο καθοριστικός παράγοντας δηλαδή για την σταδιακή επικράτηση των συστημάτων αυτών, τουλάχιστον έναντι των συμβατικής πρόωσης επανδρωμένων υποβρυχίων σε πρώτη φάση.

Τα μεγάλου εκτοπίσματος πυρηνοκίνητα υποβρύχια θα παραμείνουν ενεργά στον επιχειρησιακό σχεδιασμό των μεγάλων ναυτικών δυνάμεων του πλανήτη, για πολλές ακόμη δεκαετίες, όπως όλα δείχνουν. Για καθαρά πρακτικούς λόγους. Είναι ταχύτερα και πιο δύσκολα εντοπίσιμα καθώς δεν χρειάζεται να ανέρχονται στην επιφάνεια για σκοπούς επαναφόρτισης των συστοιχιών μπαταριών τους, ενώ παράλληλα μπορούν να φέρουν σημαντικό οπλικό φορτίο και να καλύψουν πλειάδα ρόλων.

Προσβολή υποβρυχίων του αντιπάλου, μονάδων επιφανείας, επίγειων στόχων σε μεγάλες αποστάσεις με όπλα stand off, με συμβατική ή πυρηνική πολεμική κεφαλή και διενέργεια επιχειρήσεων δολιοφθοράς μέσω μεταφοράς και αποδέσμευσης ομάδων ειδικών δυνάμεων, αποστολές επιτήρησης και παρεμβολών εχθρικών επικοινωνιών, είναι οι σημαντικότερες μόνο από τις πολλές “δουλειές” που μπορεί να κάνει ένα πυρηνοκίνητο υποβρύχιο.

Στα πολύ μικρότερα μη επανδρωμένα UUV, που μπορούν να αξιοποιηθούν στο πλαίσιο εξαιρετικά επικίνδυνων αποστολών, χωρίς το ρίσκο του κόστους σε ανθρώπινες ζωές  σε περίπτωση απώλειάς του (σ.σ. που καθιστά βέβαια την απόφαση διενέργειας μιας επιχείρησης θεωρητικώς πιο εύκολη), σταδιακά θα ενσωματωθούν συστήματα και λογισμικό με ιδιότητες τεχνητής νοημοσύνης, που θα τους επιτρέψουν μεγάλο βαθμό ασφαλούς αυτονομίας.

Παρά το γεγονός ότι το κόστος προμήθειάς τους θα ανέλθει πολύ πάνω από τα 43 εκατομμύρια δολάρια που κοστίζει σήμερα κάθε UUV τύπου Orca, θα είναι και πάλι πολύ χαμηλότερο από το ποσό των δύο έως 2,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων που απαιτεί η ναυπήγηση ενός πυρηνοκίνητου υποβρυχίου κλάσης Virginia.

Σε αυτό δε, θα πρέπει να προστεθούν και αυτά της εκπαίδευσης του πολυμελούς πληρώματος, της μισθοδοσίας του και της διαβίωσής του εν πλω… Σε πρώτη φάση επομένως, τα UUV θα αξιοποιηθούν ως πλατφόρμες επιτήρησης και συλλογής πληροφοριών, αλλά και ως σκάφη πόντισης ναρκών (mine laying) και ναρκαλιείας (mine clearing).

Σε δεύτερο χρόνο το Ναυτικό των ΗΠΑ ήδη εξετάζει την ενσωμάτωση μέχρι 12 τορπιλών βαρέως τύπου (διαμέτρου 533 χιλιοστών) σε τορπιλοσωλήνες τοποθετημένους υπό κλίση προς τα κάτω, στο διαμέρισμα φορτίου των Orca, ενώ μελετάται επιπρόσθετα η προοπτική τοποθέτησης όπλων και εξωτερικά του σκάφους.

Τέλος, το Orca ενδέχεται να αξιοποιηθεί και για την αναζήτηση και καταστροφή των μεγάλων ρωσικών πυρηνοκινητων τορπιλών Poseidon, που μπορούν να εξοπλιστούν με πυρηνική πολεμική κεφαλή και να πλήξουν στόχους σε πολύ μεγάλες αποστάσεις, δρώντας ως αυτόνομα μη επανδρωμένα υποβρύχια.

Ρίχνοντας μία ματιά στις απεικονίσεις των πλάγιων όψεων των UUV που παραθέτουμε, αποκαλύπτεται το παρεμφερές μέγεθος της ρωσικής τορπίλης με αυτό του UUV Orca, καθώς και η διαφορετική του φιλοσοφία. Το ότι το Poseidon θα είναι πυρηνοκίνητο, σημαίνει ότι θα μπορεί να παραμείνει σε κατάδυση σε μεγάλα βάθη για πολύ μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, παραμένοντας ανεντόπιστο από σκάφη επιφανείας, υποβρύχια και εναέρια ανθυποβρυχιακά μέσα.

Μόνο υποβρύχια με τη δυνατότητα να πλέουν σε βάθη μεγαλύτερα των 1000 μέτρων όπως το Orca, θα έχουν τη δυνατότητα να το εντοπίσουν και να το καταστρέψουν.

 

ΠΗΓΗ