ZEYΣ ΕΛΑΥΝΩΝ


Δευτέρα 7 Μαρτίου 2022

ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΝ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ (50)

ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑ-ΛΕΞΙΓΝΩΣΙΑ

Αρχή σοφίας ελληνικών ονομάτων επίσκεψις.

Εί οι θεοί διαλέγονται τήν τών Ελλήνων γλώτταν χρώνται.¨ (Κικέρων.)    

Όθεν άριστα λέγεται παρά τοις φιλοσόφοις
ο τους μη μανθάνοντας ορθώς ακούειν ονομάτων
κακώς χρήσθαι και τοις πράγμασιν.

(Πλούταρχος)

ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΝ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ (50)

1)  ¨Σοφόν¨  το σαφές¨  λέγεται.  Με ποια φωτεινή λέξι έχουν αι λέξεις αυταί σχέσι;

2)  ¨εν δράσει,¨   ¨εν κινήσει¨  γιατί με ¨ει; ¨  και όχι με ¨η¨;

3)  like,  wallet, Juventus: Ελληνικά ξενιτεμένα κι αυτά.  

4) Υμήν (υμένας) (ο), υμέναιος και ύμνος , εδώ υπάρχει ένας ιερός κοινός τόπος. 

5)  Δυσπραγία –ευπραγία;  Τα συνθετικά και η ερμηνεία των.

6)  Πολυτελής και πολυτέλεια . Τα συνθετικά των λ. και η αρχική των σημασία.

7)  μύθος και μυστήριον:  Πώς ετυμολογούνται;   

8) καμένος ή καμμένος το σωστό και γιατί;     

Οι απαντήσεις από το προηγούμενο Νο (49) ΕΔΩ.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Αι απαντήσεις του Λεξιθήρος.

1)   σοφόν < σαοφόν < σαφ-ές <  φως < φάος.  Προέκυψαν δι’ αναγραμματισμού του ουσ. φως (το) ήτοι σοφόν το καθαρόν και αληθές.

2)  ¨ εν δράσει¨ το ορθόν, θέμα δρασε- ( καταληξι γεν. εν.  δράσε-ως και δοτ. εν. δράσε-ι, ως και πληθ.  δράσε-ις, δράσε-ων, δράσε-σι.) δράση (η) εκδημοτικισμένη αντί δράσι. Το ¨εν δράση¨ είναι μεσοβέζικο, μισό καθαρεύουσα και μισό δημοτική. Το αυτό ισχύσει και για το ¨εν κινήσει¨, ¨βάσει¨ όπως και για όλα τα θηλυκά τριτόκλιτα ουσ/κά εις –ι(ς), γεν. –εως.

3) like< καλό, (αναγραματισμός)  wallet < βαλάντ-ιο. , juve-ntus  < ήβη-ηβότης  (η) (= νεολαία.)

4)  Υμήν < υ (το σχήμα του  δοχείου αλλά και του θηλυκήε μήτρας-κόλπου) + μην, μήνη (πρβ. μην-ας) = σελήνη, το σεληνοειδές-μηνοειδές κυκλικό σχήμα του παρθενικού υμένος. Υμέναιος ο προολυμπιακός, αρχαιοελληνικός θεός της γονιμότητος των γαμηλίων τελετών . Ύμνος, αρχικώς το θρησκευτικόν άσμα προς τιμήν του θεού Υμεναίου και κατ’ επέκτασιν ωνομάσθη  ύμνος και το κάθε δοξαστικόν προς τον κάθε θεόν άσμα.  

5) δυσπραγία < δυσ (πρβ. δύσ-κολος, δυσάρεστος, Ο-δυσ-σεύς ήτοι ο βασανισμένος )+ ρ. πράττω. Θέμα και πραγ –. Όπως μτχ. παρακ. πεπραγμένα.  (πρβ. βιαιοπραγία, αδικοπραγία, απραγία, απραξία < απραγ-σία κ.λ.π.)

6) ουσ. πολυτέλεια (η), επίθ. ο, η πολυτελ-ής, το πολυτελ-ές , (γεν . εν. –ούς) < πολύ + τέλ-ος = ο εκτελών, ο φέρων εις πέρας πολλά, ο και άρα πολυπράγμων, ο δυνατός, ο πλούσιος.  Κατ’ επέκτασιν ο πολυδάπανος αλλά και ο πολλά φορολογικά τέλη καταβάλλων. (πρβ. τέλη κυκλοφορίας  αυτ/του.)

7)   μύθος < μ-υώ + θ-ε-ός = μυητικός θείος λόγος.  Μυστήριον < μυ-θη- στήριον < μύθον (μυητικόν λόγον)  + τηρώ (= διατηρώ, κρατώ.)               

8) ¨καμμένος¨ το ορθόν διότι αρχαϊστί λέγεται καύμα > κάμμα, (δια-κεκαυμένη ζώνη) , αλλά  και λαϊκώς, κυριολεκτικώς μεν  ως περιοχή, (π.χ.  καημένα αμπέλια),  μεταφορικώς δε  ¨καημένος¨ ο δυστυχής, κακόμοιρος,  ο άξιος οίκτου.  

Δεν υπάρχουν σχόλια: