Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ

 ΛΥΚΑΣΤΡΟΣ :

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ

“Και εγώ νυν ειμί φυγάς, θεόθεν και αλήτης, νείκει μαινομένω”.

Εμπεδοκλής, “καθαρμοί” απόσπασμα 115.

 

Ο αλήτης είναι μοναχικό ον. Ζει κοντά στην ελευθερία, γεμάτος με όλα κι άδειος απ’όλα. Η ελευθερία της σκέψης του και της θέλησής του εκφράζεται πρώτα απ’όλα από την ειλικρίνιά του και συνοδεύεται από το βάρος της ευθύνης των επιλογών του. 

 

Στο πρόσωπό του ταυτίζονται αυτό που είναι, αυτό που φαίνεται, αυτό που λέει κι αυτό που πράττει. Κάποιες στιγμές νιώθει παρείσακτος, ξένος και άχρηστος. Δύσκολα συμβαδίζει με ηθικούς και κοινωνικούς κώδικες, με τα καθώς πρέπει και με τις ιδεολογίες που συναντά στο δρόμο του. Αυτό τον κάνει να νιώθει άλλοτε οδοιπόρος των άστρων κι άλλοτε εξόριστος των κάστρων. Ανάμεσα στα θέλω και στα μπορώ, βρίσκει τη χρυσή τομή του ευ ζείν και του ευ πράττειν επιλέγοντας εκείνο που κρίνει καλύτερο, μέσα από όλες τις πιθανές επιλογές που έχει σε κάθε δεδομένη στιγμή. Αρκεί η ελευθερία να μην γίνεται αδικία κι η διαφορά είναι ότι τα όρια της ελευθερίας κάποιου τελειώνουν εκεί που αρχίζουν τα όρια της ελευθερίας του άλλου. 

 

Ο αλήτης στην ζωή προϋποθέτει το να είναι και αλήτης του πνεύματος, δηλαδή να μην βολεύεται σε κάποια ιδεολογική ασφάλεια και να μην δέχεται οριστικό και αμετάκλητο θεό. Ξεκινά το ταξίδι του όμως με ένα δεδομένο: ότι υπάρχει αλήθεια και την αναζητά διαρκώς. 

 

Η α-λήθεια δεν είναι η γνωστική νοηματοδότηση του τάδε πράγματος (πχ αλήθεια είναι αυτό), αλλά μία εξελισσόμενη δυναμική. Αλήθεια σημαίνει θεία Άλη, δηλαδή ταχεία περιπλάνηση (εκ του θοός, βλ. Πλάτων, “κρατύλος” 421b), κάτι που συνεπάγεται το μη ληθώ και του μη λανθάνω, το να μην κοιμάται κανείς, το να μην ξεχνά και το να μην επαναπαύεται μέχρις ότου να φτάσει στο επίπεδο του να μη λανθάνει. Η αλήθεια για μένα μετέχεται στο βαθμό, που μετέχει ο καθένας σ’αυτήν. Θα την παρομοίαζα με μία κουκίδα που έχει τα πάντα μέσα της. 

 

Τα δυό μου πόδια είναι οι άξονες του διαβήτη μου και καθώς είμαι διαβάτης, σχηματίζω με νοήματα κύκλους και σπείρες στο άπειρο. Τα πάντα είναι πιθανά. Ένα είναι δεδομένο. Ότι μια μέρα θα πεθάνω όπως όλοι μας. Με γνώμονα αυτό, η κουκκίδα σχετίζεται με το εφήμερο πέρασμά μας από την ζωή που όσο πεθαίνουμε διαβαίνοντας, τόσο αποσβαίνουμε τον βίο που ζήσαμε. 

 

Ο αλήτης στον δρόμο του ρωτάει, ακούει και μαθαίνει. Διαβάζει, ζει, αμφιβάλλει και αναθεωρεί τα πάντα αφού τα περάσει μέσα από κόσκινο. Το απόσταγμα όλων αυτών, το μετουσιώνει σε εμπειρία. Δραπετεύει σαν φυγάς από ωκεανό σε ωκεανό και από λιμάνι σε λιμάνι αναζητώντας το ταξίδι μέσα στην επιστροφή. Ταξιδεύει από καρδιά σε καρδιά κι από ψυχή σε ψυχή, προσπαθώντας να βρει τα κομμάτια του και να τα ενώσει. 

Ο αλή-της εκτός από την Άλη, χαρακτηρίζεται και από την αλεία. Καθώς περιπλανιέται να ψαρεύει γνώμες, εμπειρίες, υποθέσεις κι όλα αυτά να τα λικνίζει μέσα του και να τα κάνει βίωμα, τρόπο ζωής που μέσα από το απόσταγμα της εμπειρίας, στάζουν σταλαγματιές ματωμένης γνώσης και δάκρυα διδακτικού πόνου. Το μοίρασμα και ο διάλογος καλλιεργούν το αλίζειν (αλίζω=συγκεντρώνω). Στην δωρική διάλεκτο, ο ήλιος λεγόταν άλιος (βλ. Πλάτων, “κρατύλος” 409a). 

Το αλήτην ζείν, σημαίνει το αιολίζειν (περιπλανιέμαι), γι’αυτό πιστεύω ότι εκείνος που ακολουθεί τον δρόμο του αλήτη, γίνεται στο βαθμό που γνωρίζει τον εαυτό του αληθινός. Από ένα σημείο και ύστερα, το αιολίζειν αποκτά την σημασία της μαιευτικής. Οδηγεί τον άνθρωπο στο να μαθαίνει συνεχώς καινούρια πράγματα, χωρίς να επαναπαύεται στην ασφάλεια κάποιου δόγματος. Αδειάζει γεννώντας γνώμες και μένει ανοιχτός στο να μάθει νέα πράγματα καλύτερης ποιότητας από τα προηγούμενα, μέχρι να να κυοφορήσει μέσα του και να τα ξεγεννήσει κι αυτά με την σειρά τους. 

Μέσα από αυτή την αιολική πορεία του μένει το αλίζειν, η συγκέντρωση αποσταγμάτων γνώσης μέσα από αυτή την εμπειρία που τον βοηθά να αναγνωρίσει και να καλλιεργήσει τον εαυτό του ξεγεννώντας τον.