Η Γεωπολητική αξία του Αιγαίου σε πλανητικο, περιφερειακο, και τοπικό επίπεδο.

ΛΥΚΑΣΤΡΟΣ :

Η Γεωπολιτική αξία του Αιγαίου σε πλανητικό, περιφερειακό, και τοπικό επίπεδο.

Και τα τρία αυτά επίπεδα είναι αλληλένδετα και αλληλοεξαρτώμενα . Ας τα δούμε όμως αναλυτικά για να καταλάβουμε και τους δρώντες του διεθνούς συστήματος.

Σε πλανητικό επίπεδο.

Για την ανάλυση αυτή θα πρέπει να δούμε τι μας λέει ο Spykman ...μας πληροφορεί ότι «όποιος ελέγχει το κρηπίδωμα (rimland) εξουσιάζει την Ευρασία και όποιος εξουσιάζει την Ευρασία ελέγχει το πεπρωμένο του κόσμου» . Το Αιγαίο, όπως και η χώρα μας μαζί με την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της Αν. Μεσογείου κ.α. ανήκουν σε αυτό το «κρηπίδωμα» μαζί με τα «Στενά» ως μια από τις λίγες διόδους του «κρηπιδώματος» που οδηγούν στην Ευρασία . 

Συγκεκριμένα, αποτελούν τη μία από τις τρεις συνολικά που βρίσκονται σε ευρωπαϊκό έδαφος και τη μοναδική της Μεσογείου θάλασσας. Σύγχρονη απόδειξη της θεωρίας του Spykman μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός ότι δυο από τους τρεις άξονες του επονομαζόμενου «δρόμου του μεταξιού» της Κίνας διέρχονται,  o  θαλάσσιος  από το Αιγαίο (λιμάνι Πειραιά)  και ο χερσαίος από την Κωνσταντινούπολη (Βόσπορος).

Οπότε μπορούμε να πούμε  ότι η γεωπολιτική αξία του Αιγαίου σε πλανητικό επίπεδο καταδεικνύεται από τη τεράστια γεωπολιτική αξία που έχουμε σαν το «παράλιο κρηπίδωμα της Ευρώπης και της Ασίας» και που στόχος για κάθε έναν που θέλει να έχει την πλανητική κυριαρχία θέτει σαν στόχος του να εμποδίσει την κυριαρχία σε αυτές τις περιοχές ηγεμονικών δυνάμεων. Διότι μέσα σε αυτόν τον γεωπολιτικό χώρο γεννήθηκαν οι αρχές και τα ιδανικά όλων όσων υπόκεινται στο σύνολο της εξέλιξης του Δυτικού πολιτισμού.

Σε Περιφερειακό επίπεδο.

Σε περιφερειακό επίπεδο, εξετάζουμε το Αιγαίο σε σχέση με τους άξονες που επηρεάζει, τα Βαλκάνια, τα Στενά, την Αν. Μεσόγειο και τους αγωγούς ενέργειας της ΝΑ Ευρώπης .

- Σε Σχέση με τους Άξονες που Επηρεάζει και τα Βαλκάνια: Το Αρχιπέλαγος είναι ο συνδετικός κρίκος του δυτικού με τον ανατολικό πολιτισμό, καθόσον διαχρονικά ήταν το σημείο επαφής αυτών. Ταυτόχρονα αποτελεί το  σταυροδρόμι των αξόνων με κατεύθυνση Βορρά -  Νότου [Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη - Βαλκάνια - Μ. Ανατολή ή Διώρυγα Σουέζ και Μαύρη Θάλασσα (Εύξεινος Πόντος)  -  Στενά -  Μεσόγειος] και αυτών με  κατεύθυνση  Δύση -  Ανατολή  (Ιταλία -
Νότια Βαλκάνια - Μικρά Ασία - Καύκασος και Γιβραλτάρ - Δ. Μεσόγειος - Αν. Μεσόγειος). 

Οι άξονες αυτοί μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως μια ναυτική δύναμη που επιθυμεί  να επέμβει στα Βαλκάνια, αποφεύγοντας τους αμιγώς χερσαίους άξονες της Κεντρικής Ευρώπης θα επιδιώξει να αποκτήσει πρόσβαση στους λιμένες του Β. Αιγαίου  (Θεσσαλονίκη,  Καβάλα  και Αλεξανδρούπολη).  Αυτό  έγινε  εμφανές  τόσο κατά την επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία το 1999, όσο και με την πρόσφατη αναβάθμιση και πρόθεση χρησιμοποίησης  του λιμένα της Αλεξανδρούπολης από τις ΗΠΑ.

- Σε Σχέση  με τα Στενά : Το Αιγαίο σε συνδυασμό με τα Στενά αποτελεί τη μοναδική θαλάσσια οδό που επιτρέπει την επικοινωνία των  κρατών της Μαύρης Θάλασσας με τη Μεσόγειο (ή αλλιώς τις «θερμές θάλασσες»). Όπως χαρακτηριστικά καταγράφει ο Ι. Μάζης «ή ελέγχει κανείς το σύμπλεγμα Αιγαίο – Στενά, ή το ένα εξ αυτών μόνο του δεν έχει νόημα» . Από τα παραπάνω συγκρατούμε δυο στοιχεία. Το πρώτο αφορά στο ότι η γεωπολιτική αξία των Στενών είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την κυριαρχία στο Αιγαίο. Το δεύτερο πως ενδεχόμενη «απώλεια» ελέγχου ή επιρροής επί των Στενών εκ μέρους των δυτικών δυνάμεων (π.χ. σε περίπτωση εξόδου της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ ή αυτονόμησης της εξωτερικής της πολιτικής σε σχέση κυρίως με τη Ρωσία), το γεγονός αντισταθμίζεται από τον έλεγχο του Αρχιπελάγους. 

- Σε Σχέση με την Αν.Μεσόγειο : Το Αιγαίο αποτελεί μέρος  («δάχτυλο») της  Αν. Μεσογείου. Ο χώρος αυτός έχει στις μέρες μας έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον τόσο των περιφερειακών αυτού κρατών, όσο και των μεγάλων δυνάμεων της εποχής (ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία κ.λπ.).  Αιτία, αφενός τα γεγονότα που διαδραματίζονται στη Μ. Ανατολή, στη Συρία και στη Λιβύη και αφετέρου τα κοιτάσματα ενέργειας της περιοχής. Τα τελευταία μάλιστα έχουν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη συνεργασιών που άλλοτε θα ήταν αδιανόητο να επιτευχθούν, αλλά και «ψυχρές» (επί του παρόντος) συγκρούσεις.

Το Αιγαίο με την κομβικής σημασίας νήσο Κρήτη, με τη ναυτική βάση της Σούδας και τα υπόλοιπα λιμάνια και Α/Δ αυτής, τα Α/Δ Ρόδου, Καρπάθου και Καστελλόριζου, τον λιμένα του Πειραιά και τα ναυπηγεία της Ελευσίνας και της Σύρου, προσδίδει βάθος στις δυνάμεις που επιχειρούν στην εν λόγω περιοχή.

- Σε Σχέση με τους Αγωγούς Ενέργειας : Παραμένοντας σε περιφερειακό επίπεδο, το Αιγαίο είναι στενά συνδεδεμένο με τις ευρωατλαντικές στοχεύσεις για μείωση εξάρτησης της Ευρώπης από τις ρωσικές εξαγωγές ενέργειας. Οι αγωγοί EastMed ΠΟΣΕΙΔΩΝ (Poseidon), TAP και IGB, οι  οποίοι  είτε  σχεδιάζονται  να  διέλθουν  το  Αιγαίο  (EastMed), είτε κατασκευάζονται παραθαλάσσια αυτού, άρα «ελέγχονται» από αυτό, είναι αυταπόδεικτο ότι συνεισφέρουν στον εν λόγω στόχο των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Άλλωστε το σύνολο τους έχουν  συμπεριληφθεί στον πρόσφατο  κατάλογο των Έργων  Κοινού Ενδιαφέροντος (ΕΚΕ) της Ε.Ε. το 2019 . Οι εν λόγω αγωγοί σε συνδυασμό με τους τερματικούς σταθμούς Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) Ρεβυθούσας και Αλεξανδρούπολης επαυξάνουν τη γεωπολιτική αξία του Αρχιπελάγους.

Σε Τοπικό-Διπολικό επίπεδο.

Σε τοπικό – διπολικό επίπεδο (Ελλάδα – Τουρκία), η «γεωδυναμική» του Αρχιπελάγους, δανειζόμενοι τον όρο από την επιστήμη της γεωλογίας, δεν υπάρχει αμφιβολία πως παράγει μεγάλα φορτία έντασης. Το Αιγαίο ως πεδίο σύγκλισης των τεκτονικών πλακών της Ελλάδας και της Τουρκίας, προκαλεί σεισμικές δονήσεις και αναπάντεχες εκρήξεις κρίσεων και θερμών επεισοδίων. Αυτό άλλωστε έχει καταγραφεί στη σύγχρονη ιστορία της περιοχής.  

Η τουρκική θεώρηση για το Αιγαίο συνοψίζεται στις απόψεις του Α. Νταβούτογλου, ο οποίος χαρακτηρίζει το Αιγαίο ως «το σημαντικότερο θαλάσσιο κομβικό σημείο της ευρασιατικής παγκόσμιας ηπείρου στην κατεύθυνση Βορράς – Νότου». Συναφώς καταγράφει πως «το σημείο με τις μεγαλύτερες πιθανότητες εμπλοκής σε σύρραξη της Τουρκίας είναι τα νησιά του Αιγαίου, που στενεύουν σε σημαντικό βαθμό τον ζωτικό χώρο της» . 

Για εμάς τους Έλληνες Κύριος της Ελλάδας είναι εκείνος ο οποίος κατέχει το Αιγαίο Πέλαγος με τα νησιά του. Δηλαδή το Αιγαίο δεν είναι απλώς ένας Ζωτικός Χώρος άμυνας της Ελλάδας, αλλά είναι ένας και μοναδικός, ενιαίος χώρος που δε διαχωρίζεται. Απώλεια έστω και μικρού μέρους του Αιγαίου, είτε χερσαίου, είτε υδάτινου, είτε εναέριου αποτελεί την αρχή της διάσπασης της Εθνικής Άμυνας της χώρας.

Συμπέρασμα : To Αρχιπέλαγος έχει υψηλή και πολυδιάστατη γεωπολιτική  αξία.  Το  Αιγαιακό  περιβάλλον  επιδρά  καταλυτικά  και  καθορίζει,  σε  μεγάλο βαθμό, τις σχέσεις των παράκτιων αυτού κρατών. Ταυτόχρονα επηρεάζει στη διαμόρφωση των ισορροπιών ισχύος των πόλων του εκάστοτε διεθνούς συστήματος. Ως εκ τούτου είναι απόλυτα σίγουρο ότι σύντομα στην Ελλάδα, θα παιχτεί το μέλλον των Λατίνων των Φράγκων, των Αγγλοσαξόνων και των Κίτρινων όπου θα συγκρουστούν έμμεσα με άμεσες προεκτάσεις και καταλήξεις.  

Τα Βαλκάνια, η Μέση Ανατολή και εν μέρει η βόρειο Αφρική είναι ζωτικοί χώροι – λάρνακες της Ηούς – Ζωής. Η πολιτική των Η.Π.Α. (ισχυρός βραχίονας των αγγλοσαξόνων), ως παντοίο τρόπο ενεργούμενο, αποσκοπεί στην ρύθμιση μέτρων ασφάλειας σε αυτές τις τρεις ζώνες, μιας και οι Φράγκοι, Λατίνοι, Σλάβοι και Κίτρινοι θέλουν μερίδιο σε αυτή την χερσαία λάρνακα της ζωής. Κατά πολύ παράδοξο τρόπο… αυτές οι τρεις ζώνες αποτελούν τους χώρους και τόπους της μυθολογίας των Ελλήνων. Εδώ θα παιχτεί το μέλλον...όλων τους.