ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΝ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ (55)

ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑ-ΛΕΞΙΓΝΩΣΙΑ

Αρχή σοφίας ελληνικών ονομάτων επίσκεψις.

Η ελληνική γλώσσα ομιλείτο πολύ πριν από την 2α π.Χ. χιλιετία και ευρίσκετο σε υψηλό επίπεδο τελειότητας.

Είναι η βασίλισσα των Γλωσσών.

Είναι η γλώσσα των Θεών.

«Ει Θεοί διαλέγονται, την των Ελλήνων γλώττη χρώνται»

 (Κικέρων)

 
Όθεν άριστα λέγεται παρά τοις φιλοσόφοις

το τους μη μανθάνοντας ορθώς ακούειν ονομάτων

κακώς χρήσθαι και τοις πράγμασιν.

(Πλούταρχος) 

ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΝ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ (55)

1)  πλάτανος, πλανήτης, πλατεία έχουν κοινά συνθετικά. Τα οποία;

2) έγκυος (η) και έγκυρος (ο) αδέλφια φαίνονται. Γιατί ;

3) άστυ, αστήρ, μοναστήρι(ον): Ποια τα συνθετικά των και η καθ’ έκαστον ιδιαιτέρα σημασία των;

4) τρυφή, θραύσις, τραύμα. Ποια η κοινή των ρίζα;

5) πρατήριον, πράσις (η) και δημοπρασία πόθεν προέρχονται;

6)  Πάπας και ποντίφηξ: τί κυριολεκτικά σημαίνουν;

7) Ύπνος: η πρώτη του σημασία;

8) πίτυς (η) γεν. πίτυος λέγεται νεοελληνιστί πεύκο και πεύκη, όπως και πιτυοστρόβιλος = κουκουνάρι. Ποια, εν νεοελληνική χρήσει, συγγενής λέξι  δικαιολογεί το όνομα πίτυς εις το δένδρον αυτό;   

Οι απαντήσεις από το προηγούμενο Νο (53) ΕΔΩ .  

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Αι απαντήσεις του Λεξιθήρος.

1) πλάτανος < πλάτ-ος + τείνω.  πλανήτης < πλαν-ώμαι + εκ-τεί-νω. πλατεία  < πλάτ-ος. (πρβ.ιταλ. piazza< plazza, αγγλ. place, αλβ. Πλάκα.)   

2) έγκυος < έγχυος< εν(τός) + χέ-ω, χύ-νω (σπόρον, σπέρμα.) έγκυ(ρ) ος < εν+ χρίω =ραντίζω ( θρησκευτικό τελετουργικό επισήμου αναδείξεως τινός σε αξίωμα, πρβ. Χρι-στός.)   Πρβ. και κύρ-ιος, έγκυρ-ος, κρι-τής.   

3) αστήρ (ο)< ί-στ-α-μαι (=στέκομαι) + α-ήρ. = ίσταμαι εις τον αέρα.  Άστυ < αστ-ήρ + υ (-πό) = το κάτω γήινο κατοικούμενο όπως ο πλανήτης πόλισμα. (Πρβ. το φιλοσοφκόν ¨ό.τι  άνω και κάτω.)  μοναστήρ-ι-ον (το) < μον(αχών) + αστήρ(-άστ-υ.)

4) τρυφή (η) (ρ. θρύπ-τω και ουσ. θρύψ-αλα) = η μαλθακή και ηδονική ζωή., τρυφ-ηλός = εύθρυπτος, μαλακός αυτός που σπάει εύκολα. πρβ. τροφή= αυτή που μασιέται εύκολα.)     θραύσις (η) < ρ. θραύ-ω = σπάζω), τραύμα < θραύμα (= αυτό που θραύεται και διαλύεται.)

5)  Πρά-σις (η), δημο πρασία (η), πρατήριον (το) < ρ. πιπράσκω = πωλώ.  (Λαϊκή έκφρασις:¨ Σ’  έπιασα στα πράσα;¨ ήτοι στη χρηματική συναλλαγή-δωροδοκία; )      

6) Πάπας < Pope (πρβ. αγγλ. pop-ular) = λαϊκός, δημοφιλής. Ποντίφηξ = λατ. pontifex < pont ( ποντίζω, γεφυρώνω-+ facio (<φοιώ < ποιώ) =  γεφυροποιός.

7)   ύπνος (<κυπνός< πυκνός, πρβ. καπνός )  = κάτι αδιαπέραστο και αδιόρατο σκοτεινό που μας καταβάλλει.

8) πίτυς (η) πρβ.  ουσ. πτυχή (η), ρ. πτύσσω, ανα-πτύσσω, ουσ. ανάπτυξις (η), σύμπτυξις, περίπτυξις (=αγκάλιασμα) κ.λ.π.   Όντως τόσο το φύλλωμα όσο και η δομή του πυτιοστροβίλου (κουκουνάρας) είναι στρωματικά, σε στρώσεις-πτυχές.